του Δρ. Παναγιώτη Τζαβάρα*
Τελικά, πόση Δημοκρατία χωράει στα social media;
Πριν γίνει οποιαδήποτε ανάλυση στα δύσκολα ζητήματα ελευθερίας έκφρασης, η κοινωνική επιστήμη καταδεικνύει ένα χρήσιμο συμπέρασμα. Δεν υπάρχει ελεύθερος ανταγωνισμός στα social media. Οι δυνάμεις της αγοράς δεν θα φροντίσουν αυτόματα για την πολυφωνία, τη διαφάνεια και τελικά για την προστασία της Δημοκρατίας. Η άνοδος του λαϊκισμού την τελευταία δεκαετία στη Δύση π.χ Trump, του κύματος ακροδεξιάς στην Ευρώπη κ.α, συνδέονται κατά κύριο λόγο με την διάδοση των social media. Αμφιλεγόμενα κείμενα και βαρύγδουπα ψεύδη, κατέκλυσαν τις οθόνες μας, με αποκορύφωμα τα fake news, σμιλεύοντας έτσι έναν θαυμαστό καινούργιο κόσμο εικονικότητας.
Μια άλλη παράμετρος, είναι οι αλγόριθμοι που χρησιμοποιούν τα Social Media. Η Τεχνητή Νοημοσύνη και τα Μεγάλα Δεδομένα, μπορούν να εκτιμήσουν την προσωπικότητα των χρηστών καλύτερα απ’ ό,τι οι φίλοι, οι γονείς και οι σύντροφοί τους, όπως αποκάλυψε έρευνα του καθηγητή Kosinski στο Stanford University.
Ενισχυτικό της μεγάλης επιρροής των social media και των αρρυθμιών που μπορούν να προκαλέσουν, είναι η επίθεση της 6ης Ιανουαρίου στο Καπιτώλιο, που ήταν ένα πολιτειακό «τραύμα» με ολέθριες συνέπειες στις ΗΠΑ και στην αστική φιλελεύθερη Δημοκρατία. Στον αντίποδα, το μπλοκάρισμα των λογαριασμών του Trump στα social media, ακροβατεί μεταξύ των δυσδιάκριτων ορίων της προστασίας της Δημοκρατίας και της λογοκρισίας.
Προφανώς, τα social media δεν επηρεάζουν τους χρήστες με τον ίδιο τρόπο. Οι επιπτώσεις τους εξαρτώνται τόσο από τον τρόπο χρήσης, όσο και από τα ατομικά χαρακτηριστικά τους. Είναι μια ψηφιακή υπηρεσία που εξαρτάται και διαμορφώνεται τεχνολογικά από τα μοτίβα της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Επομένως, διαφορετικές πλατφόρμες ασκούν διαφορετικά είδη επιρροής.
Επομένως ο χαρακτηρισμός των social media ως δημοκρατικών ή αντιδημοκρατικών είναι ψευδοδίλλημα. Δεν είναι ούτε εκ φύσεως ευνοϊκά, αλλά ούτε απειλή για τη Δημοκρατία. Ωστόσο, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι οι λύσεις στα προβλήματα της εποχής μας δεν βρίσκονται στον «ακτιβισμό του πληκτρολογίου». Οφείλουμε να νουθετήσουμε τη νέα γενιά να αναγνωρίζει, να συζητάει και να χειρίζεται συνειδητά το υψηλό διακύβευμα των ημερών της, δηλαδή την Ψηφιακή Τεχνολογία.
Τα social media πρέπει να ακολουθούν την φύση μας και όχι να την πλάθουν.
*ο Δρ. Παναγιώτης Τζαβάρας είναι Διευθυντής ΚεΔιΒιΜ της Περιφέρειας Πελοποννήσου και Λέκτορας του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου
