Την Τετάρτη 6 Σεπτεμβρίου η Επιτροπή πρότεινε, σε ειδική ανακοίνωση, συγκεκριμένα μέτρα για την περαιτέρω ψηφιοποίηση του συντονισμού των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης στην Ευρώπη. Στην εν λόγω ανακοίνωση καθορίζονται δράσεις για να καταστεί η πρόσβαση στις υπηρεσίες κοινωνικής ασφάλισης ταχύτερη και απλούστερη σε διασυνοριακό επίπεδο, με την πλήρη αξιοποίηση των ψηφιακών εργαλείων και τη μείωση του διοικητικού φόρτου για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις.
Έτσι θα βελτιωθούν οι ανταλλαγές πληροφοριών μεταξύ των εθνικών φορέων κοινωνικής ασφάλισης και θα επιταχυνθούν η αναγνώριση και η χορήγηση επιλέξιμων παροχών σε διασυνοριακό επίπεδο. Ως εκ τούτου, θα είναι ευκολότερο για τους Ευρωπαίους να ζουν, να εργάζονται και να ταξιδεύουν στο εξωτερικό, για τις επιχειρήσεις να δραστηριοποιούνται σε άλλες χώρες της ΕΕ και για τις εθνικές διοικήσεις να συντονίζουν την κοινωνική ασφάλιση σε διασυνοριακό επίπεδο.
Παρά τις προηγούμενες πρωτοβουλίες για τη βελτίωση της διασυνοριακής ροής πληροφοριών κοινωνικής ασφάλισης, οι εθνικοί φορείς, οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης και οι επιθεωρήσεις εργασίας εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες όσον αφορά την πρόσβαση και την ανταλλαγή στοιχείων, λόγω ανεπαρκούς διαλειτουργικότητας μεταξύ των εθνικών συστημάτων. Προκύπτουν επίσης δαπάνες, για παράδειγμα, κατά την έκδοση και επαλήθευση των αποδεικτικών των δικαιωμάτων.
Η ανακοίνωση καταγράφει την πρόοδο που έχει επιτευχθεί μέχρι στιγμής όσον αφορά την ψηφιοποίηση του συντονισμού της κοινωνικής ασφάλισης, παρουσιάζει τις εν εξελίξει πρωτοβουλίες στον τομέα αυτό και προτείνει μελλοντικές δράσεις για την πλήρη αξιοποίηση των οφελών που μπορεί να προσφέρει η ψηφιοποίηση.
Βασικά προτεινόμενα μέτρα
Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη:
- να επιταχύνουν την εθνική εφαρμογή της ηλεκτρονικής ανταλλαγής πληροφοριών για την κοινωνική ασφάλιση (EESSI), ώστε να είναι πλήρως λειτουργική έως το τέλος του 2024 σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η EESSI ψηφιοποιεί τις ανταλλαγές μεταξύ των εθνικών φορέων κοινωνικής ασφάλισης, ώστε να μην απαιτούνται πλέον οι έντυπες, χρονοβόρες και επαχθείς διαδικασίες·
- να παράσχουν περισσότερες διαδικασίες συντονισμού της κοινωνικής ασφάλισης πλήρως ηλεκτρονικά, ώστε να διευκολυνθεί ακόμη περισσότερο η μετακίνηση και η εργασία των πολιτών στο εξωτερικό και να διασφαλιστεί η ταχεία πρόσβαση στις επιλέξιμες παροχές τους. Τα κράτη μέλη μπορούν να αξιοποιήσουν τον κανονισμό για την ενιαία ψηφιακή πύλη, ο οποίος προβλέπει την πλήρως ηλεκτρονική διεκπεραίωση ορισμένων σημαντικών διοικητικών διαδικασιών για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις το αργότερο έως τις 12 Δεκεμβρίου 2023·
- να συμμετάσχουν πλήρως στις πιλοτικές δραστηριότητες του ευρωπαϊκού διαβατηρίου κοινωνικής ασφάλισης (ESSPASS), οι οποίες διερευνούν τρόπους για την απλούστευση της έκδοσης και επαλήθευσης των αποδεικτικών των δικαιωμάτων κοινωνικής ασφάλισης των πολιτών σε διασυνοριακό επίπεδο·
- να εργαστούν για την καθιέρωση πορτοφολιών ψηφιακής ταυτότητας της ΕΕ (EUDI), τα οποία θα επιτρέπουν στους πολίτες της ΕΕ να έχουν στη διάθεσή τους ψηφιακές εκδόσεις των αποδεικτικών των δικαιωμάτων τους, όπως η Ευρωπαϊκή Κάρτα Ασφάλισης Ασθένειας (ΕΚΑΑ), διευκολύνοντας έτσι την άμεση επαλήθευση των εν λόγω αποδεικτικών από τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης, τις επιθεωρήσεις εργασίας και τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης.
Η Επιτροπή θα στηρίξει τα κράτη μέλη της ΕΕ στην υλοποίηση αυτών των δράσεων παρέχοντας τεχνική βοήθεια, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο του Μέσου Τεχνικής Υποστήριξης, και διαθέτοντας ενωσιακή χρηματοδότηση, για παράδειγμα, μέσω του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη», του προγράμματος InvestEU, του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, και του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου+..
Η Ευρωπαϊκή Αρχή Εργασίας θα διαδραματίσει επίσης ενεργό ρόλο συγκεντρώνοντας παραδείγματα βέλτιστων πρακτικών και διευκολύνοντας τις τακτικές ανταλλαγές μεταξύ των εθνικών αρχών.
Επόμενα βήματα
Η Επιτροπή καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να εγκρίνουν την προσέγγιση που προτείνεται στην παρούσα ανακοίνωση και καλεί τα κράτη μέλη και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να συνεργαστούν για την υλοποίηση των δράσεών της. Η Επιτροπή θα υποστηρίξει και θα παρακολουθεί την εφαρμογή της εν λόγω ανακοίνωσης σε ετήσιες συνεδριάσεις με εθνικούς εκπροσώπους.
Η προώθηση της ψηφιοποίησης του συντονισμού της κοινωνικής ασφάλισης είναι επίσης σημαντική στο πλαίσιο των εν εξελίξει διαπραγματεύσεων από τους συννομοθέτες σχετικά με την αναθεώρηση των κανόνων της ΕΕ για τον συντονισμό της κοινωνικής ασφάλισης. Η Επιτροπή καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να καταλήξουν ταχέως σε συμφωνία σχετικά με την αναθεώρηση και να εκσυγχρονίσουν το εν λόγω νομικό πλαίσιο, συνεχίζοντας, παράλληλα, τη στήριξη των συννομοθετών για την επίτευξη αυτού του στόχου.
Ιστορικό
Οι υπήκοοι της ΕΕ δικαιούνται να ταξιδεύουν, να εργάζονται και να ζουν σε άλλη χώρα της ΕΕ. Το 2021, 16 εκατομμύρια άτομα από την ΕΕ, τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ) / την Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ) και την Ελβετία ζούσαν και/ή εργάζονταν σε άλλη χώρα της ΕΕ, του ΕΟΧ / της ΕΖΕΣ και στην Ελβετία. Οι κανόνες της ΕΕ (κανονισμός αριθ. 883/2004 και κανονισμός αριθ. 987/2009 σχετικά με την εφαρμογή του) προστατεύουν τα δικαιώματα κοινωνικής ασφάλισης των πολιτών όταν μετακινούνται μέσα στην Ευρώπη, για παράδειγμα, όσον αφορά την υγειονομική περίθαλψη, τις οικογενειακές παροχές και τις συντάξεις, και διασφαλίζουν την πρόσβασή τους στις επιλέξιμες παροχές τους το συντομότερο δυνατόν σε ολόκληρη την ΕΕ.
Το 2021, περίπου 235 εκατομμύρια άτομα στην Ευρώπη διέθεταν Ευρωπαϊκή Κάρτα Ασφάλισης Ασθένειας (ΕΚΑΑ), η οποία τους βοήθησε να λάβουν απρόβλεπτη αναγκαία ιατρική υποστήριξη κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στο εξωτερικό. Επίσης, καταβλήθηκαν 6 εκατομμύρια συντάξεις σε συνταξιούχους που κατοικούν σε άλλη χώρα. Επιπλέον, οι εθνικές διοικήσεις έλαβαν 3,6 εκατομμύρια αιτήσεις για αποδεικτικά της κάλυψης κοινωνικής ασφάλισης σε διασυνοριακές καταστάσεις.
Χάρη στο σύστημα ηλεκτρονικής ανταλλαγής πληροφοριών για την κοινωνική ασφάλιση (EESSI), οι φορείς κοινωνικής ασφάλισης στα κράτη μέλη χειρίστηκαν ταχύτερα και ασφαλέστερα 16,5 εκατομμύρια υποθέσεις κοινωνικής ασφάλισης ατόμων που ταξιδεύουν, ζουν, σπουδάζουν και/ή εργάζονται σε άλλη χώρα της ΕΕ από το 2019. Κάθε μήνα ανταλλάσσονται 2,5 εκατομμύρια ηλεκτρονικά μηνύματα.
Επί του παρόντος, 12 φορείς κρατών μελών εφαρμόζουν πιλοτικά το ESSPASS για την ψηφιακή έκδοση και επαλήθευση των αποδεικτικών των δικαιωμάτων κοινωνικής ασφάλισης των πολιτών σε διασυνοριακό επίπεδο, όπως το «φορητό έγγραφο Α1» για εργασιακούς σκοπούς και η ΕΚΑΑ στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης.
