Η 24η Ιανουαρίου 1984 αποτελεί ιστορική ημέρα στη Σίλικον Βάλεϊ της Καλιφόρνιας. Ένας υπολογιστής νέας τεχνολογίας συστήνεται με ρομποτική φωνή στη σκηνή του Flint Center στο Κουπερτίνο: «Γεια, είμαι ο Macintosh». Αυτό που προκάλεσε όμως τη μεγαλύτερη αίσθηση δεν ήταν η φωνή του πρώτου Apple Macintosh, αλλά ο τρόπος λειτουργίας του.
«Για τους χρήστες η λειτουργία του Apple Macintosh έφερε την επανάσταση», λέει ο Μίκαελ Μικολάιτσα, επιμελητής στο Heinz Nixdorf MuseumsForum. «Με ένα ποντίκι μπορούσε κανείς να κινήσει τον κέρσορα, να μετακινήσει παράθυρα και να κάνει κλικ στις επιλογές των μενού – δεν είχε υπάρξει ποτέ άλλοτε ένας υπολογιστής που επέτρεπε έναν χειρισμό βασισμένο στη διαίσθηση».
Βέβαια, η Apple δεν εφηύρε ούτε το ποντίκι, ούτε τον συγκεκριμένο τρόπο λειτουργίας. Αντιθέτως, επρόκειτο για μια εφεύρεση του Ντάγκλας Σ. Ένγκελμπαρτ του Stanford Research Institute (SRI) από τα τέλη της δεκαετίας του 1960. Ωστόσο ήταν ο ιδρυτής της Apple Στιβ Τζομπς εκείνος που μαζί με την ομάδα του έφερε τις εν λόγω εφευρέσεις στο ευρύ κοινό.
Η συνεργασία με το Xerox PARC
Εντωμεταξύ η εφεύρεση του Ένγκελμπαρτ είχε καταλήξει στο ερευνητικό εργαστήριο Xerox PARC. Εκεί προστέθηκε στον υπολογιστή Alto ένα ποντίκι, με το οποίο μπορούσε κανείς να εκτελεί εντολές, να σημειώνει κείμενα και να ανοίγει αρχεία. Πάντως ο συγκεκριμένος υπολογιστής κατέγραψε λίγες πωλήσεις, διότι κόστιζε περισσότερα από 32.000 δολάρια – ένα ποσό που σήμερα θα ξεπερνούσε τα 100.000 ευρώ.
Σε μετοχική συμφωνία που σύναψε με τη Xerox το 1979 η Apple απέκτησε δικαίωμα επίσκεψης του PARC. Ο Τζομπς ήρθε στο εργαστήριο με μία ολόκληρη ομάδα που έθεσε πληθώρα ερωτήσεων στους ερευνητές της Xerox, όπως στους Αντέλ Γκόλντμπεργκ και Λάρι Τέσλερ. Ο Τέσλερ ήταν ενθουσιασμένος: «Έπειτα από μία ώρα κατάλαβαν την τεχνολογία των demos μας και τη σημασία τους καλύτερα από κάθε διευθυντή της Xerox».
Μετά την επίσκεψη οι μηχανικοί της Apple μπόρεσαν να εντάξουν το ποντίκι και τη γραφική επιφάνεια εργασίας σε έναν υπολογιστή με σημαντικά χαμηλότερο κόστος. Τα υπόλοιπα είναι ιστορία: η Apple ήταν αυτή που κατασκεύασε τον πρώτο υπολογιστή με ποντίκι σε τιμή προσιτή για όλον τον κόσμο.
Λίγες οι πωλήσεις του πρώτου Macintos
Ο πρώτος Apple Macintosh πάντως δεν έκανε τόσο πολλές πωλήσεις, όσο αναμενόταν και ο διευθύνων σύμβουλος της Apple Τζον Σκάλεϊ απομάκρυνε τον Στιβ Τζομπς από την εταιρεία. Κατά τα επόμενα χρόνια ο Mac συνέχισε να έχει ολοένα και μικρότερο μερίδιο της αγοράς, με αποτέλεσμα ο Σκάλεϊ να απολυθεί τον Οκτώβριο του 1993 και να αντικατασταθεί από τον Γερμανό Μίχαελ Σπίντλερ.
Όταν η Microsoft έφερε στην αγορά το Windows 95, που μιμήθηκε σε μεγάλο βαθμό την επιφάνεια του Mac, η κατάσταση επιδεινώθηκε ακόμη περισσότερο για την Apple. Οι πωλήσεις του Macintosh κατέρρεαν και ο Σπίντλερ δεν κατάφερε να σώσει τον Mac. Έτσι, τη θέση του ανέλαβε το 1996 ο Ζιλ Αμέλιο. Η μεγαλύτερη συμβολή του Αμέλιο στη διάσωση της Apple ήταν η απόφασή του να απευθυνθεί και πάλι στον Στιβ Τζομπς. Ο εκ των συνιδρυτών της Apple είχε ιδρύσει μία νέα εταιρεία, τη NeXT, η οποία ανέπτυσσε υπολογιστές επόμενης γενιάς.
Η επιστροφή του Στιβ Τζομπς
Τον Φεβρουάριο του 1997 η Apple αγόρασε τη NeXT για 429 εκατομμύρια δολάρια – κυρίως λόγω του λειτουργικού της συστήματος – και επανέφερε τον Τζομπς ως σύμβουλο. Επτά μήνες αργότερα ο Τζομπς ανέλαβε χρέη διευθύνοντος συμβούλου με πρώτο στόχο να αποφύγει τη χρεοκοπία της εταιρείας.
Αρχικά πήρε δάνειο ύψους 150 εκατομμυρίων δολαρίων από τη Microsoft, κάνοντας ανακωχή με την ανταγωνίστρια εταιρεία. Με τα λεφτά της Microsoft και τις ιδέες του Βρετανού designer Τζόνι Άιβ η Apple μπόρεσε να κάνει μία νέα αρχή. «Με την είσοδο του iMac στην αγορά το 1998 η Apple επέστρεψε στις επιτυχίες», τονίζει ο Μικολάιτσα από το HNF. «Η Apple προκάλεσε και πάλι έκπληξη με ένα καινοτόμο προϊόν. Ο iMac, ένα προϊόν που προκαλούσε αίσθηση, ήταν διαθέσιμο σε διάφορα χρώματα και αποτελούσε έναν all-in-one υπολογιστή, ήταν μία εμπορική επιτυχία».
Στην αναγέννηση του Macintosh συνέβαλαν ιδίως τα μοντέλα φορητών υπολογιστών, όπως το πανάλαφρο MacBook Air που κυκλοφόρησε το 2008. Φυσικά επί Τζομπς η Apple είχε και τις αποτυχίες της, όπως για παράδειγμα το Power Mac G4 Cube, το οποίο, αν και κατάφερε να βρει μια θέση στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης λόγω του ασυνήθιστου σχεδιασμού του, δεν έκανε πολλές πωλήσεις εξαιτίας της υψηλής τιμής του.
Σήμερα συντελείται μία τεχνολογική στροφή στα Mac. Το 2020 η Apple παρουσίασε τους πρώτους υπολογιστές Macintosh που δεν λειτουργούν με επεξεργαστή Intel, αλλά με Apple Silicon. Πρόκειται για συστήματα που η Apple είχε σχεδιάσει αρχικά για τα iPhones και τα οποία εξοικονομούν ενέργεια.
Ο αναλυτής Νιλ Σάιμπαρτ από την “Above Avalon” εκτιμά πως η Apple βρίσκεται αντιμέτωπη με μια ιδιαίτερη πρόκληση: «Ορισμένοι από τους νέους Mac έχουν τώρα μεγαλύτερη ισχύ από αυτήν που χρειάζεται το 95% των χρηστών Apple».
Kόστιζε 2.495 δολάρια
Στις 22 Ιανουαρίου 1984, δύο ημέρες πριν από την κυκλοφορία του, το Macintosh κάνει την παρουσία του στο Super Bowl, τον τελικό του πρωταθλήματος του αμερικανικού ποδοσφαίρου, που εκείνη την χρονιά συγκέντρωσε 77,6 εκατομμύρια τηλεθεατές.
Το διαφημιστικό σποτ του Ρίντλεϊ Σκοτ είχε διάρκεια 60 δευτερολέπτων και τίτλο «1984» εμπνευσμένο από τον κόσμο του «1984» του Τζορτζ Οργουελ. Μία αθλήτρια με τα χρώματα της Apple θρυμματίζει με σφυρί την οθόνη του Big Brother.
Η φίρμα με το μήλο, η Apple του Στιβ Τζομπς, πληρώνει 800.000 δολάρια (2,5 εκατομμύρια σημερινά δολάρια) για την προβολή της διαφήμισης κατά την διάρκεια του Super Bowl, έχοντας ήδη δαπανήσει εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ για την δημιουργία του διαφημιστικού σποτ, σύμφωνα με το βιβλίο «Apple Confidential 2.0» του Owen Linzmayer.
Το Macintosh είναι προϊόν πολυτελείας. Κυκλοφορεί στο εμπόριο στις 24 Ιανουαρίου 1984 στις ΗΠΑ με τιμή πώλησης 2.495 δολάρια, σχεδόν 7.400 σημερινά δολάρια (6.700 ευρώ). Η τιμή του θα πέσει γρήγορα στα 2.195 δολάρια.
Το Mac είναι φθηνότερο από τον βασικό ανταγωνιστή του, το PC της IBM, που εκείνη την εποχή κοστίζει 3.270 (10.000 σημερινά δολάρια, 8.800 ευρώ), αλλά είναι δύο φορές ακριβότερο από το Apple II, το bestseller της Apple.
Σήμερα, τα πρώτα Mac πιάνουν μέχρι 2.000 ευρώ στις δημοπρασίες. Αλλά πιο περιζήτητα είναι τα εσωτερικά έγγραφα παρουσίασης του Macintosh, που χρονολογούνται από τον Οκτώβριο 1983 που ξεπέρασαν τα 12.000 δολάρια το 2022 σε δημοπρασία της RR Auction.
370.000 πωλήσεις
Η Apple ήλπιζε να πουλήσει 250.000 Macintosh το 1984, σύμφωνα με τους New York Times του Απριλίου 1984. Αν και τα επίσημα νούμερα είναι μυστικά, οι πωλήσεις πρέπει να έφτασαν τα 372.000 Mac την πρώτη χρονιά, στα οποία προστίθεται το ένα εκατομμύριο Apple II, σύμφωνα με τον Jeremy Reimer, μπλόγκερ ειδικευμένος στην ιστορία της τεχνολογίας.
Τα νούμερα αυτά είναι τιμητικά σε μία εποχή όπου δεν είχε ακόμη συντελεστεί ο εκδημοκρατισμός στην χρήση του υπολογιστική και είναι 15 φορές μικρότερα σε σχέση με τις σημερινές πωλήσεις υπολογιστών της Apple.
Ο όμιλος του Κουπερτίνο πούλησε το 2023 περί τα 22 εκατομμύρια (MacBook, iMac…), σύμφωνα με τους Gartner et IDC. Κατέχοντας το 8% έως 9% των παγκόσμιων πωλήσεων, η Apple κατατάσσεται τέταρτη μετά τις Lenovo, HP et Dell.
Αν και απέχει πολύ από τις σημερινές γιγάντιες οθόνες, η οθόνη του πρώτου Mac είναι 9 ιντσών, σχεδόν 23 εκατοστών.
Για την σύγκριση, τα τελευταία iMac διαθέτουν οθόνη 23,5 ιντσών (60 εκατοστών), ορισμένα φορητά MacBook φτάνουν τις 16 ίντσες (41, εκατοστά).
Το πρώτο Mac έχει ύψος 34,5 cm , πλάτος 24,4 cm και βάθος 27,7 cm. Παρά τα 7,5 κιλά του βάρους του, «μπορείτε να το πάρετε παντού, ακόμη και στο αεροπλάνο», έγραφε τηλεγράφημα του AFP τον Ιανουάριο 1984.
Το πρώτο Mac διαθέτει μνήμη 128 Kb, δηλαδή όσο το μέγεθος μίας φωτογραφίας χαμηλής ευκρίνειας ή ενός πολύ μικρού αρχείου Excel.
Σήμερα, σπάνιοι είναι οι υπολογιστές με μνήμη μικρότερη των 8 Gb και ο ισχυρότερος υπολογιστής της Apple, ο Mac Pro, έχει 1,6 εκατομμύριο φορές περισσότερη μνήμη (192 Gb) από τον προπάππο του.
