Το μετασύμπαν φαίνεται να είναι το επόμενο «big thing» στην τεχνολογία. Σε γενικές γραμμές, το Meta και τα περιβάλλοντα εικονικής πραγματικότητας μπορούν να θεωρηθούν ως μορφή κυβερνοχώρου. Όπως το Διαδίκτυο, είναι ένας κόσμος –ή πραγματικότητα– ο οποίος διαφέρει από την πραγματική μας ζωή.
Η διαφορά είναι ότι στο μετασύμπαν μπορούμε να εμβυθιστούμε με μια εκδοχή του εαυτού μας ως avatar, συνήθως μέσω επαυξημένης πραγματικότητας (AR) ή εικονικής πραγματικότητας (VR), στην οποία οι άνθρωποι έχουν, και θα μπορούν όλο και περισσότερο να έχουν, πρόσβαση χρησιμοποιώντας εργαλεία όπως τα γυαλιά VR.
Αν και όλα φαίνονται πολύ συναρπαστικά, όπως αναφέρει το theconversation, ένας πιο πονηρεμένος και λιγότερο ενθουσιασμένος θα αναρωτηθεί: τι κανόνες διέπουν το μετασύμπαν; Σίγουρα στην παρούσα φάση υπάρχουν τρεις τομείς οι οποίοι είναι νομικά θολοί.
1. Μια ανεξέλεγκτη αγορά
Οι συναλλαγές στο metaverse γενικά πραγματοποιούνται με τη χρήση κρυπτονομισμάτων ή NFT. Γενικά, ένα NFT είναι ένα μοναδικό ψηφιακό στοιχείο: θα μπορούσε να είναι μια εικόνα, ένα μουσικό κομμάτι, ένα βίντεο, ένα τρισδιάστατο αντικείμενο ή άλλο είδος δημιουργικής εργασίας. Η αγορά NFT ανθεί – σε ορισμένες περιπτώσεις μιλάμε για πωλήσεις που ισοδυναμούν με εκατομμύρια ευρώ. Για όσους δεν το κατέχουν και πολύ με την τεχνολογία, το NFT είναι η μετεξέλιξη του αυθεντικού πίνακα. Μπορεί να αγοράσει κανείς, ας πούμε, το πρωτότυπο ψηφιακό κόμικ του Αρκά και αυτό να κοστίζει πολύ πιο ακριβά από ένα .png που έχουμε κατεβάσει εμείς στο pc μας, ακριβώς γιατί είναι το αυθεντικό -άσχετα αν είναι ψηφιακό.
Αν και είναι δύσκολο να πούμε εάν πρόκειται απλώς για μια τάση ή για μια νέα και συναρπαστική μορφή επένδυσης κεφαλαίου, αυτού του είδους οι συναλλαγές εγείρουν μερικά ενδιαφέροντα νομικά ερωτήματα.
Για παράδειγμα, στον «πραγματικό» κόσμο, όταν πρόκειται για την αγορά ενός έργου τέχνης, ο νόμος περί ιδιοκτησίας υπαγορεύει ότι η ιδιοκτησία είναι διπλή. Πρώτον, η ιδιοκτησία μπορεί να αποδοθεί στο πραγματικό έργο φυσικής τέχνης. Και δεύτερον, ο αγοραστής μπορεί ή όχι να κατέχει την πνευματική ιδιοκτησία του έργου τέχνης, ανάλογα με τους όρους της πώλησης.
Αλλά τι είδους ιδιοκτησία περιλαμβάνεται ακριβώς σε μια συναλλαγή ψηφιακής τέχνης; Η διεθνής νομική εταιρεία Reed Smith έχει πει ότι η «ιδιοκτησία» στο μετασύμπαν δεν είναι τίποτα άλλο από μια μορφή αδειοδότησης ή παροχής υπηρεσιών. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η πραγματική ιδιοκτησία εξακολουθεί να ανήκει στον ιδιοκτήτη. Αυτό μπορεί να σημαίνει, για παράδειγμα, ότι ο αγοραστής δεν μπορεί να πουλήσει το αντικείμενο χωρίς την άδεια του πραγματικού ιδιοκτήτη.
Τα εικονικά ακίνητα έχουν επίσης γίνει NFT, με ιδιώτες και εταιρείες να ξοδεύουν τεράστια ποσά για να αποκτήσουν ένα «ακίνητο» στο μετασύμπαν. Ισχύουν εδώ οι περίπλοκοι νόμοι περί οικοπέδων; Για παράδειγμα, η νομοθεσία του πραγματικού κόσμου θα καλύπτει τους ιδιοκτήτες των οποίων η γη καταπατάται στο μετασύμπαν; Θα μπορεί κανείς να βάλει σε υποθήκη το εικονικό του ακίνητο;
Το μετασύμπαν μπορεί επίσης να είναι επιρρεπές στο να φιλοξενεί μια εικονική αγορά όπως η Silk Road στο Second Life, η οποία ήταν μια σκοτεινή διαδικτυακή αγορά στην οποία ο κόσμος εμπορευόταν παράνομα ναρκωτικά, όπλα και, σύμφωνα με ισχυρισμούς, συμβόλαια θανάτου. Τι είδους νόμοι μπορούν να τεθούν σε εφαρμογή για να προστατευτεί το περιβάλλον του μετασύμπαντος;
2. Δεδομένα
Μια άλλη πιθανή νομική επίπτωση του μετασύμπαντος είναι η προστασία δεδομένων. Στο μετασύμπαν θα προκύψουν νέες κατηγορίες προσωπικών δεδομένων μας προς επεξεργασία. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει εκφράσεις προσώπου, χειρονομίες και άλλους τύπους αντιδράσεων που θα εκφράζουμε μέσω του avatar κατά τη διάρκεια αλληλεπιδράσεων στο μετασύμπαν.
Ο Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων (GDPR) της ΕΕ θα μπορούσε αναμφισβήτητα να ισχύει και στο μετασύμπαν. Ωστόσο, δεδομένης της νέας φύσης του μετασύμπαντος, για να διασφαλιστεί ότι προστατεύονται τα δικαιώματα των χρηστών, οι διαδικασίες που απαιτούν τη συναίνεση σχετικά με την επεξεργασία δεδομένων ενδέχεται να χρειαστεί να επανεξεταστούν.
Η «χωρίς όρια» φύση του μετασύμπαντος σημαίνει ότι, ενώ μπορεί να θέλουμε να υποθέσουμε ότι θα ισχύει τα GDPR, οι ρήτρες που αφορούν τη μεταφορά και την επεξεργασία δεδομένων εκτός ΕΕ ενδέχεται να χρειαστεί να διευκρινιστούν. Τα GDPR ισχύει με βάση την τοποθεσία του χρήστη κατά την επεξεργασία των δεδομένων του και όχι με βάση τη χώρα καταγωγής ή την ιθαγένειά του.
3. Αλληλεπιδράσεις χρηστών
Όταν οι χρήστες αλληλεπιδρούν μέσω των avatar τους, μπορεί να προκύψουν διαμάχες όπως και στον πραγματικό κόσμο, οι οποίες θα ισοδυναμούσαν με παραβίαση του νόμου.
Φανταστείτε ένα avatar να επιτίθεται σε ένα άλλο. Θα μπορούσαμε να εφαρμόσουμε τους ποινικούς νόμους που ισχύουν στον αληθινό κόσμο; Πώς θα μπορούσαμε πείσουμε έναν χρήστη ότι το avatar θα πρέπει να είναι υπεύθυνο για τις ενέργειές του στο μετασύμπαν; Ένα avatar θα επιτρέπεται να μηνύσει ή να μηνυθεί;
Η απόδειξη επίθεσης θα ήταν επίσης πολύ πιο δύσκολη επειδή συνήθως απαιτεί «πραγματική σωματική βλάβη». Στο μετασύμπαν, φυσικά δεν θα υπάρξει πραγματική σωματική βλάβη.
Με τα σεξουαλικά αδικήματα τι γίνεται; Οι χρήστες στο μετασύμπαν θα μπορούν να φορούν γιλέκα ή άλλες τεχνολογίες τα οποία θα τους επιτρέπουν να αισθανθούν σε πραγματικό χρόνο την αίσθηση της αφής από κάποιον που θα τους αγγίξει.
Οι νόμοι περί σεξουαλικής παρενόχλησης δεν απαιτούν τη σωματική επαφή για να υφίσταται σεξουαλική παρενόχληση. Είναι όμως επαρκείς οι ισχύοντες νόμοι για την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος; Στο περιβάλλον της εικονικής πραγματικότητας και των παιχνιδιών, για παράδειγμα, ποιος φέρει την ευθύνη για τη διασφάλιση της ασφάλειας των χρηστών;
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα ζητήματα της σεξουαλικής παρενόχλησης θα βρουν το δρόμο τους στο μετασύμπαν, ιδιαίτερα εάν οι χρήστες που έχουν σκοπό να το χρησιμοποιήσουν με δόλο γνωρίζουν ότι πρόκειται για μια γκρίζα περιοχή.
Τέλος, ένα βασανιστικό ερώτημα, σίγουρη σπαζοκεφαλιά για εκείνους που θα συντάξουν μελλοντικά το νομικό πλαίσιο είναι το τι είδους πρότυπα και κριτήρια πρέπει να υπάρχουν για να γίνει διάκριση μεταξύ ενός «νόμιμου» avatar και του αληθινού νομικού προσώπου που χειρίζεται αυτό το avatar; Ιδανικά, όλα αυτά τα ζητήματα θα πρέπει να αντιμετωπιστούν προτού το μετασύμπαν γίνει η κυρίαρχη τάση.
