H Επιτροπή προτείνει νέους κανόνες σχετικά με το ποιος μπορεί να χρησιμοποιεί και να έχει πρόσβαση στα δεδομένα που παράγονται στην ΕΕ σε όλους τους τομείς της οικονομίας. Η πράξη για τα δεδομένα θα διασφαλίσει τη δικαιοσύνη στο ψηφιακό περιβάλλον, θα δώσει ώθηση για μια ανταγωνιστική αγορά δεδομένων, θα προσφέρει νέες ευκαιρίες για καινοτομία που βασίζεται στα δεδομένα και θα καταστήσει τα δεδομένα πιο προσβάσιμα για όλους και όλες. Θα οδηγήσει σε νέες, καινοτόμες υπηρεσίες, πιο ανταγωνιστικές τιμές για υπηρεσίες μετά την πώληση και επισκευές συνδεδεμένων αντικειμένων. Αυτό το τελευταίο οριζόντιο δομικό στοιχείο της στρατηγικής της Επιτροπής για τα δεδομένα θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στον ψηφιακό μετασχηματισμό, σύμφωνα με τους ψηφιακούς στόχους για το 2030.
Η κ. Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, εκτελεστική αντιπρόεδρος για μια Ευρώπη Έτοιμη για την Ψηφιακή Εποχή, δήλωσε σχετικά: «Θέλουμε να δώσουμε τόσο στις καταναλώτριες και τους καταναλωτές όσο και στις επιχειρήσεις ακόμη μεγαλύτερες δυνατότητες ελέγχου όσον αφορά τη χρήση των δεδομένων τους, καθιστώντας σαφές ποιος μπορεί να έχει πρόσβαση στα δεδομένα και με ποιους όρους. Πρόκειται για μια βασική ψηφιακή αρχή που θα συμβάλει στη δημιουργία ισχυρής και δίκαιης οικονομίας βασιζόμενης στα δεδομένα και θα κατευθύνει τον ψηφιακό μετασχηματισμό έως το 2030.»
Ο κ. Τιερί Μπρετόν, επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς, δήλωσε: «Σήμερα πραγματοποιούμε ένα σημαντικό βήμα για την απελευθέρωση μιας πληθώρας βιομηχανικών δεδομένων στην Ευρώπη, προς όφελος των επιχειρήσεων, των καταναλωτών και καταναλωτριών, των δημόσιων υπηρεσιών και της κοινωνίας στο σύνολό της. Μέχρι στιγμής, χρησιμοποιείται μόνο ένα μικρό μέρος των βιομηχανικών δεδομένων, και το δυναμικό ανάπτυξης και καινοτομίας είναι τεράστιο. Η πράξη για τα δεδομένα θα διασφαλίζει ότι τα βιομηχανικά δεδομένα ανταλλάσσονται, αποθηκεύονται και υποβάλλονται σε επεξεργασία με πλήρη σεβασμό των ευρωπαϊκών κανόνων. Θα αποτελέσει τον ακρογωνιαίο λίθο μιας ισχυρής, καινοτόμου και κυρίαρχης ευρωπαϊκής ψηφιακής οικονομίας.»
Τα δεδομένα αποτελούν μη ανταγωνιστικό αγαθό, όπως ο δημόσιος φωτισμός ή ένα ωραίο τοπίο: μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτά ταυτόχρονα πολλοί άνθρωποι και μπορούν να καταναλώνονται ξανά και ξανά χωρίς να επηρεάζεται η ποιότητά τους ή να υπάρχει κίνδυνος εξάντλησης της προσφοράς. Ο όγκος των δεδομένων αυξάνεται συνεχώς: από 33 zettabytes που παρήχθησαν το 2018 σε 175 zettabytes το 2025. Πρόκειται για ένα αναξιοποίητο δυναμικό καθώς το 80 % των βιομηχανικών δεδομένων δεν χρησιμοποιείται ποτέ. Η πράξη για τα δεδομένα αντιμετωπίζει τα νομικά, οικονομικά και τεχνικά ζητήματα που έχουν ως αποτέλεσμα την υποχρησιμοποίηση των δεδομένων. Οι νέοι κανόνες θα καταστήσουν διαθέσιμα περισσότερα δεδομένα για επαναχρησιμοποίηση και αναμένεται να δημιουργήσουν επιπλέον ΑΕΠ ύψους 270 δισ. ευρώ έως το 2028.
Η πρόταση για την πράξη για τα δεδομένα περιλαμβάνει:
- Μέτρα που επιτρέπουν στους χρήστες και τις χρήστριες συνδεδεμένων συσκευών να αποκτούν πρόσβαση στα δεδομένα που παράγουν, τα οποία συχνά συλλέγονται αποκλειστικά από τους κατασκευαστές· και να ανταλλάσσουν τα εν λόγω δεδομένα με τρίτα μέρη για την παροχή υπηρεσιών μετά την πώληση ή άλλων καινοτόμων υπηρεσιών που βασίζονται στα δεδομένα. Διατηρεί κίνητρα για τους κατασκευαστές ώστε να συνεχίσουν να επενδύουν στην παραγωγή δεδομένων υψηλής ποιότητας, καλύπτοντας το κόστος που συνδέεται με τη διαβίβασή τους ενώ ταυτόχρονα αποκλείει τη δυνατότητα να χρησιμοποιούνται τα δεδομένα που μοιράζονται κατά τρόπο που βρίσκεται σε άμεσο ανταγωνισμό με το προϊόν τους.
- Μέτρα για την επανεξισορρόπηση της διαπραγματευτικής ισχύος των ΜΜΕ μέσω της πρόληψης της κατάχρησης συμβατικών ανισορροπιών στις συμβάσεις κοινοχρησίας δεδομένων. Η πράξη για τα δεδομένα θα τις προστατεύει από καταχρηστικές συμβατικές ρήτρες που επιβάλλονται από συμβαλλόμενους με σημαντικά ισχυρότερη διαπραγματευτική θέση. Η Επιτροπή θα αναπτύξει επίσης πρότυπους συμβατικούς όρους προκειμένου να βοηθήσει τις επιχειρήσεις να καταρτίζουν και να διαπραγματεύονται συμβάσεις δίκαιης κοινοχρησίας δεδομένων.
- Μέσα που παρέχουν στους φορείς του δημόσιου τομέα τη δυνατότητα πρόσβασης και χρήσης δεδομένων που κατέχει ο ιδιωτικός τομέας, τα οποία είναι αναγκαία σε εξαιρετικές περιστάσεις, ιδίως σε περίπτωση κατάστασης έκτακτης ανάγκης, όπως πλημμύρες και δασικές πυρκαγιές, ή για την εφαρμογή νομικής εντολής εάν δεν υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα κατ’ άλλον τρόπο. Οι πληροφορίες σχετικά με τα δεδομένα είναι αναγκαίες για μια ταχεία και ασφαλή αντίδραση, ελαχιστοποιώντας παράλληλα την επιβάρυνση για τις επιχειρήσεις.
- Νέους κανόνες που επιτρέπουν στους πελάτες να αλλάζουν αποτελεσματικά παρόχους υπηρεσιών επεξεργασίας δεδομένων στο υπολογιστικό νέφος και θεσπίζουν διασφαλίσεις κατά της παράνομης διαβίβασης δεδομένων.
Επιπλέον, η πράξη για τα δεδομένα επανεξετάζει ορισμένες πτυχές της οδηγίας για τις βάσεις δεδομένων, η οποία θεσπίστηκε τη δεκαετία του 1990 για την προστασία των επενδύσεων στη δομημένη παρουσίαση των δεδομένων. Ειδικότερα, διευκρινίζει ότι οι βάσεις δεδομένων που περιέχουν δεδομένα από συσκευές και αντικείμενα του διαδικτύου των πραγμάτων (ΔτΠ) δεν θα πρέπει να υπόκεινται σε χωριστή νομική προστασία. Με τον τρόπο αυτό θα διασφαλιστεί η πρόσβαση σε αυτές και η δυνατότητα χρήσης τους.
Οι καταναλώτριες και οι καταναλωτές καθώς και οι επιχειρήσεις θα μπορούν να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα των συσκευών τους και να τα χρησιμοποιούν για υπηρεσίες μετά την πώληση και υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας, όπως η προγνωστική συντήρηση. Καθώς θα έχουν στη διάθεσή τους περισσότερες πληροφορίες, οι καταναλωτές και οι καταναλώτριες, καθώς και οι χρήστες και οι χρήστριες, όπως π.χ. οι αγρότες και οι αγρότισσες, οι αεροπορικές εταιρείες ή οι κατασκευαστικές εταιρείες θα είναι σε θέση να λαμβάνουν καλύτερες αποφάσεις, όπως η αγορά προϊόντων και υπηρεσιών υψηλότερης ποιότητας ή πιο βιώσιμων προϊόντων και υπηρεσιών, πράγμα που θα συμβάλει στην επίτευξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας.
Οι επιχειρήσεις και οι βιομηχανικοί παράγοντες θα έχουν περισσότερα δεδομένα στη διάθεσή τους και θα απολαμβάνουν τα οφέλη μιας ανταγωνιστικής αγοράς δεδομένων. Οι πάροχοι υπηρεσιών ανταλλακτικών και εξαρτημάτων θα είναι σε θέση να προσφέρουν πιο εξατομικευμένες υπηρεσίες και να ανταγωνίζονται επί ίσοις όροις με συγκρίσιμες υπηρεσίες που προσφέρουν οι κατασκευαστές, ενώ τα δεδομένα θα μπορούν να συνδυάζονται για την ανάπτυξη εντελώς νέων ψηφιακών υπηρεσιών.
Σήμερα, για να υποστηρίξει την ευρωπαϊκή στρατηγική για τα δεδομένα, η Επιτροπή δημοσίευσε επίσης επισκόπηση των κοινών ευρωπαϊκών χώρων δεδομένων που αναπτύσσονται σε διάφορους τομείς και πεδία.
Ιστορικό
Σε συνέχεια της πράξης για τη διακυβέρνηση των δεδομένων, η σημερινή πρόταση είναι η δεύτερη κύρια νομοθετική πρωτοβουλία που προέκυψε από την ευρωπαϊκή στρατηγική για τα δεδομένα του Φεβρουαρίου του 2020, η οποία έχει ως στόχο να καταστήσει την ΕΕ πρωτοπόρο στη σημερινή κοινωνία που βασίζεται στα δεδομένα.
Από κοινού, οι πρωτοβουλίες αυτές θα απελευθερώσουν το οικονομικό και κοινωνικό δυναμικό των δεδομένων και των τεχνολογιών σύμφωνα με τους κανόνες και τις αξίες της ΕΕ. Θα δημιουργήσουν μια ενιαία αγορά που θα επιτρέπει την ελεύθερη ροή δεδομένων εντός της ΕΕ και μεταξύ τομέων προς όφελος των επιχειρήσεων, των ερευνητριών και ερευνητών, των δημόσιων διοικήσεων και της κοινωνίας γενικότερα.
Ενώ η πράξη για τη διακυβέρνηση των δεδομένων, η οποία παρουσιάστηκε τον Νοέμβριο του 2020 και συμφωνήθηκε από τους συννομοθέτες τον Νοέμβριο του 2021, δημιουργεί τις διαδικασίες και τις δομές για τη διευκόλυνση της κοινοχρησίας δεδομένων από εταιρείες, φυσικά πρόσωπα και τον δημόσιο τομέα, η πράξη για τα δεδομένα διευκρινίζει ποιος μπορεί να δημιουργήσει αξία από τα δεδομένα και υπό ποίες προϋποθέσεις.
Από τις 3 Ιουνίου έως τις 3 Σεπτεμβρίου 2021 πραγματοποιήθηκε ανοικτή δημόσια διαβούλευση σχετικά με την πράξη για τα δεδομένα και συγκεντρώθηκαν απόψεις σχετικά με μέτρα που αποσκοπούν στην εξασφάλιση, αφενός, δίκαιης κοινοχρησίας δεδομένων και, αφετέρου, αξίας τόσο για τις καταναλώτριες και τους καταναλωτές όσο και για τις επιχειρήσεις. Τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν στις 6 Δεκεμβρίου 2021.
