Της Μαρίας Μπούρα
Executive Advisor
Leadership | Strategy | 5G & Beyond
Συνιδρύτρια του Women Leadership Hub
Τις προάλλες διάβασα για ένα νομοσχέδιο που ψηφίστηκε πρόσφατα από την Ελληνική Βουλή και ανεβάζει την υποχρεωτική συμμετοχή γυναικών στα Διοικητικά Συμβούλια των εισηγμένων (και μη σε κάποιο βαθμό) μεγάλων εταιρειών από το ισχύον 25% στο 33%.
Αρχικά χάρηκα!
«Σίγουρα αυτό είναι ένα σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση!», σκέφτηκα. Κατόπιν αναρωτήθηκα:
- μα γιατί μόνο στο 33% και όχι στο 50%; Αυτός δεν πρέπει να είναι ο στόχος; Η ίση εκπροσώπηση αντρών και γυναικών στα ΔΣ των ελληνικών επιχειρήσεων;
- Και γιατί μόνο για τις μεγάλες (άνω των 250 ατόμων με ετήσιο κύκλο εργασιών 50 εκ. ευρώ) εισηγμένες (και κάποιες μη εισηγμένες); Γιατί όχι για όλες όσες έχουν ΔΣ;
- Και το βασικότερο όλων: γιατί να χρειάζεται η επιβολή ποσοστώσεων για να διασφαλιστεί η ισότιμη εκπροσώπηση των γυναικών στα ΔΣ;
Ένιωσα λοιπόν την ανάγκη να μοιραστώ τις σκέψεις που μου δημιουργήθηκαν από αυτό το δημοσίευμα, με την ελπίδα να αποτελέσουν αυτές έναυσμα για έναν γόνιμο διάλογο που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανάληψη ουσιαστικής δράσης από όλους και όλες μας.
Πρώτα απ’ όλα, θα ήταν κατά τη γνώμη μου ευκταίο να μην χρειάζεται να καταφύγουμε σε δια νόμου οριζόμενες ποσοστώσεις για να καταφέρουμε να έχουμε ίση εκπροσώπηση αντρών-γυναικών στα Διοικητικά Συμβούλια των εταιρειών, είτε αυτές είναι εισηγμένες και μεγάλες, είτε όχι. Είναι κάπως ντροπιαστικό αυτό για εμάς τις γυναίκες. Πλην όμως η εμπειρία – διεθνής και τοπική – έχει δυστυχώς αποδείξει ότι εάν δεν εφαρμοστούν ποσοστώσεις, δεν πρόκειται ποτέ να φτάσουμε όχι στην ίση εκπροσώπηση, αλλά ούτε καν σε κάποια ουσιαστική εκπροσώπηση των γυναικών σε ανώτατες διοικητικές θέσεις.
Ας συνεχίσω με ένα αποδεδειγμένο γεγονός: πολλές σχετικές παγκόσμιες μελέτες, έχουν αποδείξει ότι οι εταιρείες με ισορροπία φύλων στα ανώτατα διοικητικά τους όργανα παρουσιάζουν καλύτερες οικονομικές αποδόσεις και μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα. Επομένως η υποεκπροσώπηση των γυναικών σε ανώτατες διοικητικές θέσεις κοστίζει οικονομικά και αναπτυξιακά στις επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως μεγέθους. Άρα και στην οικονομία μας.
Καλό θα ήταν να γνωρίζουμε επίσης πως η Ελλάδα αναγκάζεται να ανεβάσει τα ισχύοντα όρια συμμετοχής γυναικών σε ΔΣ ελληνικών εταιρειών λόγω της συμμετοχής της στην ΕΕ και των συνακόλουθων υποχρεώσεων της εφαρμογής της σχετικής Οδηγίας. Γι’ αυτό και θέτει το όριο ακριβώς στο 33%. Αυτό κατά τη γνώμη μου καταδεικνύει πως το θέμα αυτό της ίσης εκπροσώπησης δεν αποτελεί προτεραιότητα της χώρας μας. Εγώ αντίθετα πιστεύω πως θα έπρεπε να είμαστε φιλόδοξοι και τολμηροί, θέτοντας το στόχο εξαρχής εκεί που θέλουμε και πρέπει να φτάσουμε: δηλαδή στο 50%!
Βεβαίως, για να φτάσουμε εκεί από τις τελευταίες θέσεις στις οποίες βρισκόμαστε, χρειάζεται μια συνολική εθνική στρατηγική που να υποστηρίζει τις γυναίκες σε κάθε στάδιο της επαγγελματικής τους πορείας, η εφαρμογή της οποίας να παρακολουθείται στενά και συστηματικά από την εκάστοτε κυβέρνηση. Θα μπορούσαν π.χ. να θεσπιστούν σχετικοί δείκτες παρακολούθησης (KPIs) της προόδου του κάθε Υπουργείου ξεχωριστά σχετικά με το θέμα της επίτευξης ισότητας, οι οποίοι να παρακολουθούνται και να επικοινωνούνται ευρέως, σε μηνιαία βάση.
Κατά τη γνώμη μου, είναι ανεδαφικό, πρόχειρο και μη επαρκώς αποδοτικό να θέλουμε να φτάσουμε εκεί κυρίως με την επιβολή προστίμων, χωρίς ουσιαστικά κίνητρα και χωρίς ένα ολοκληρωμένο πλέγμα σχετικών παρεμβάσεων. Για παράδειγμα, θα μπορούσαμε να αντιγράψουμε σχετικές βέλτιστες πρακτικές από τις χώρες που πρωτοπορούν σε τέτοια θέματα, όπως πχ. η επάρκεια υποστηρικτικών δομών φροντίδας (παιδιών, ηλικιωμένων, ασθενών), ισότιμα κατανεμημένες γονικές άδειες, ή η παροχή κινήτρων οικονομικών, φορολογικών ή άλλων.
Παράλληλα, ουσιαστικής σημασίας είναι η συστηματική εκπαίδευση:
- Των παιδιών μας από το νηπιαγωγείο, των επιχειρήσεων και της κοινωνίας, ώστε να εξαλειφθούν οι ασυνείδητες προκαταλήψεις και να ενισχυθεί η νοοτροπία της ισότητας στην ελληνική κοινωνία.
- Των ίδιων των γυναικών – πάσχουμε από σχετική εκπαίδευση, δομές και οργανώσεις που θα προετοίμαζαν σειρές γυναικών για να μπορέσουν κάποια στιγμή να αναλάβουν τέτοιες ανώτατες διοικητικές θέσεις.
Εκείνες οι ελάχιστες σχετικές οργανώσεις/δομές που υπάρχουν, απαιτούν μεγάλη επένδυση στην οποία μια γυναίκα από μόνη της δύσκολα μπορεί να ανταπεξέλθει, ενώ ταυτόχρονα δεν είναι ακόμη αρκετές οι εταιρείες που επενδύουν σχετικά στο γυναικείο προσωπικό τους.
Επομένως, είναι κρίσιμο να δημιουργηθούν σχετικά προγράμματα, πιθανώς επιδοτούμενα, ούτως ώστε να διευρυνθεί η πρόσβαση σε σχετικές πλατφόρμες εκπαίδευσης και mentoring σε όσο περισσότερες γυναίκες γίνεται.
- η συστηματική και ευρεία προβολή προτύπων, δηλαδή γυναικών που τα έχουν καταφέρει να επιτύχουν σε ανώτατες διοικητικές θέσεις, και μάλιστα χωρίς αυτές απαραίτητα να προέρχονται από επιχειρηματικά ή πολιτικά «τζάκια», είναι επίσης ουσιαστικής σπουδαιότητας, ούτως ώστε να μπορούν να ταυτιστούν μαζί τους όσο περισσότερες γυναίκες γίνεται.
- Η εκπροσώπηση των γυναικών στις εκάστοτε κυβερνήσεις: Όταν στην πολιτική ζωή μας βλέπουμε κυβερνήσεις από όλο το πολιτικό φάσμα να διαδέχονται η μία την άλλη με ελάχιστη εκπροσώπηση των γυναικών, δίνεται συνεχώς στην κοινωνία (και στις ίδιες τις γυναίκες) το ίδιο λάθος μήνυμα. Αυτό θα πρέπει επίσης να αλλάξει.
Τέλος, θα ήθελα να θέσω και κάτι που ελάχιστα έχω δει να συζητείται, και που περιήλθε στην προσοχή μου μέσα από μια πρόσφατη συζήτηση με φιλικό μου πρόσωπο: το φαινόμενο της “περιορισμένης ανακύκλωσης” γυναικών στα ΔΣ.
Συχνά, οι ίδιες γυναίκες καταλαμβάνουν πολλαπλές θέσεις σε περισσότερα από ένα ΔΣ, ενώ άλλες ικανές γυναίκες που θα μπορούσαν να διεκδικήσουν τέτοιες θέσεις δεν έχουν την ευκαιρία ή/και δεν λαμβάνουν την απαραίτητη στήριξη για να διεκδικήσουν και να εισέλθουν σε τέτοιους ρόλους. Πρεσβεύω πως και αυτό θα πρέπει να αλλάξει και συστηματικά να αντιμετωπιστεί τόσο από τους θεσμούς, αλλά και από εμάς τις ίδιες στηρίζοντας η μια την άλλη.
Καταλήγοντας, πιστεύω βαθιά πως η ισότιμη εκπροσώπηση των γυναικών στα ΔΣ δεν είναι απλώς ένα ηθικό ζήτημα ή ακόμη μια υποχρέωση της χώρας μας προς την ΕΕ – είναι μια σημαντική προϋπόθεση για βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και καινοτομία. Για να υπάρξει ουσιαστική πρόοδος, απαιτείται αφενός στρατηγική προσήλωση στο στόχο, και αφ’ ετέρου ένας συνδυασμός υποδομών, δράσεων, εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών και γενικότερα μέτρων ενίσχυσης της γυναικείας συμμετοχής, όχι μόνο στα ΔΣ, αλλά και σε όλη την πορεία μιας γυναίκας προς την ηγεσία.
Είναι επιτέλους καιρός να τολμήσουμε!
