Την Τετάρτη 25 Μαΐου, η Επιτροπή ανακοίνωσε την έγκριση του δεύτερου ετήσιου προγράμματος εργασίας του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας (ΕΤΑ). Το πρόγραμμα εργασίας του ΕΤΑ για το 2022 θα διαθέσει χρηματοδότηση συνολικού ύψους 924 εκατ. ευρώ. Μία εβδομάδα μετά την κοινή ανακοίνωση σχετικά με τα επενδυτικά κενά στον τομέα της άμυνας, η Επιτροπή αποδεσμεύει νέα χρηματοδότηση για καλύτερες, από κοινού επενδύσεις στον τομέα των στρατηγικών αμυντικών ικανοτήτων. Επιπλέον, το πρόγραμμα εργασίας για το 2022 εισάγει μια σειρά νέων εργαλείων για την προώθηση της καινοτομίας στον τομέα της άμυνας, όλα στο πλαίσιο ενός νέου ενωσιακού προγράμματος καινοτομίας στον τομέα της άμυνας (EUDIS). Το EUDIS, το οποίο έχει ήδη ανακοινωθεί στη δέσμη μέτρων της Επιτροπής για την άμυνα της 15ης Φεβρουαρίου 2022, θα συνεργαστεί στενά με τον κόμβο καινοτομίας του ΕΟΑ.
Η κ. Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, εκτελεστική αντιπρόεδρος για μια Ευρώπη Έτοιμη για την Ψηφιακή Εποχή, δήλωσε: «Η καινοτομία βρίσκεται στο επίκεντρο της αντίδρασής μας στις τρέχουσες εξελισσόμενες απειλές. Σήμερα, η Επιτροπή αποδεσμεύει νέα χρηματοδότηση και κάνει ένα σημαντικό βήμα με νέα ελκυστικά μέσα για την τόνωση της καινοτομίας στον τομέα της άμυνας, αξιοποιώντας την πείρα που έχει αποκτήσει εδώ και δεκαετίες στον τομέα της μη στρατιωτικής καινοτομίας, προωθώντας τη συνεργασία σε ολόκληρη την Ένωσή μας.»
Ο κ. Τιερί Μπρετόν, επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς, δήλωσε: «Σήμερα, αποφασίσαμε να κινητοποιήσουμε 1 δισ. ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ για το τρέχον έτος με στόχο την ανάπτυξη κοινών αμυντικών έργων, ιδίως στον τομέα του διαστήματος, του κυβερνοχώρου και διαφόρων προηγμένων ικανοτήτων. Στο νέο μας πλαίσιο ασφάλειας, οι επενδύσεις αυτές θα συμβάλουν στη γεφύρωση του χάσματος στον τομέα της ευρωπαϊκής άμυνας. Επίσης, δρομολογούμε ένα ενωσιακό πρόγραμμα καινοτομίας στον τομέα της άμυνας ύψους 2 δισ. ευρώ, ώστε η Ευρώπη να καταστεί κόμβος καινοτομίας στον τομέα της άμυνας. Ως συμπλήρωμα στην επενδυτική προσπάθεια του ΕΤΑ για την ανάπτυξη δυνατοτήτων, τώρα πρέπει να προχωρήσουμε σε κοινές προμήθειες στον τομέα της άμυνας, όπως προτείναμε μόλις στην ανακοίνωσή μας προς τους ηγέτες της ΕΕ.»
Συνέχιση των επενδύσεων για συνεργατική Ε&Α στον τομέα της άμυνας στην ευρωπαϊκή βιομηχανία
Το ΕΤΑ συμβάλλει στη μείωση του κατακερματισμού του ευρωπαϊκού τοπίου ανάπτυξης αμυντικών ικανοτήτων. Επίσης, ενισχύει τη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα και προωθεί τη διαλειτουργικότητα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το πρόγραμμα εργασίας του ΕΤΑ για το 2022 καλύπτει συνολικά 33 θέματα, διαρθρωμένα βάσει οκτώ προσκλήσεων υποβολής προτάσεων —οι οποίες πρόκειται να ανοίξουν στις αρχές Ιουνίου— για την εκκίνηση ορισμένων μεγάλων εμβληματικών έργων. Στοχεύει σε σχετικές αμυντικές τεχνολογίες και ικανότητες σύμφωνα με τις προτεραιότητες της ΕΕ όσον αφορά τις δυνατότητες που έχουν συμφωνήσει από κοινού τα κράτη μέλη και αναλύονται περαιτέρω στη στρατηγική πυξίδα. Επιπλέον, το πρόγραμμα εργασίας του ΕΤΑ για το 2022 διασφαλίζει τη συνέχεια της χρηματοδότησης για ορισμένα σημαντικά έργα που δρομολογήθηκαν στο πλαίσιο των δύο προδρόμων προγραμμάτων του ΕΤΑ.
Φέτος, δύο κρίσιμοι τομείς θα τεθούν στο προσκήνιο για τη στήριξη της ανάπτυξης δυνατοτήτων, με προϋπολογισμό άνω των 120 εκατ. ευρώ έκαστος:
- Ο τομέας του διαστήματος, όπου θα χρηματοδοτηθεί η ανάπτυξη διαστημικών ικανοτήτων έγκαιρης προειδοποίησης πυραύλων και καινοτόμων ικανοτήτων διαστημικής γεωσκόπησης πολλαπλών αισθητήρων για τη συλλογή πληροφοριών, την επιτήρηση και την αναγνώριση. Επιπλέον, θα προβλεφθεί χρηματοδότηση για την έρευνα ενός αποτελεσματικού διαστημικού συστήματος που να είναι σε θέση να τοποθετεί γρήγορα μικρούς δορυφόρους σε διάφορους τύπους τροχιάς.
- Ο ναυτικός τομέας, όπου θα χρηματοδοτηθούν i) δράσεις που σχετίζονται με την ανάπτυξη μιας κατηγορίας σκαφών, η οποία είναι ιδιαίτερα κατάλληλη για πολεμικές ναυτικές δυνάμεις μικρού και μεσαίου μεγέθους· καθώς και ii) η ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκής ικανότητας για συνεργατική επιτήρηση του ναυτικού, η οποία θα επιτρέψει στις ναυτικές δυνάμεις να αντιμετωπίζουν νέες εξελισσόμενες απειλές μικρότερες, ταχύτερες και πιο διαφοροποιημένες.
Επιπλέον, 70 εκατ. ευρώ θα διατεθούν σε προσπάθειες Ε&Α σε καθεμία από τις ακόλουθες δύο κατηγορίες:
- Στον κυβερνοχώρο, προκειμένου να βελτιωθούν οι ευρωπαϊκές ικανότητες αναφορικά με την επίγνωση της κατάστασης σχετικά με την κυβερνοασφάλεια και την ανθεκτικότητα, καθώς και να αναπτυχθεί μια εργαλειοθήκη για την κυβερνοάμυνα και τον ηλεκτρονικό πόλεμο.
- Στην πληροφοριακή υπεροχή, για έργα που συμβάλλουν στην ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού συστήματος διοίκησης και ελέγχου και ενός σταθμού διοίκησης αναπτύξιμων δυνάμεων ειδικών επιχειρήσεων. Στον τομέα της έρευνας, οι προσπάθειες χρηματοδότησης θα επικεντρωθούν στη διαλειτουργικότητα και στην ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ κέντρων πολιτικού και στρατιωτικού ελέγχου στο πλαίσιο του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ουρανού.
Οι αμυντικές ικανότητες υψηλών προδιαγραφών και οι τεχνολογίες ευρείας διάδοσης αντιμετωπίζονται επίσης μέσω δράσεων διαφόρων κατηγοριών. Αυτές περιλαμβάνουν την ανάπτυξη ενός τακτικού αεροσκάφους μεταφοράς φορτίου μεσαίου μεγέθους, το οποίο συμβάλλει στη στρατιωτική κινητικότητα, στον εναέριο ηλεκτρονικό πόλεμο, στη συνεργατική μάχη για τις χερσαίες δυνάμεις, στις τεχνολογίες και τα βιώσιμα εξαρτήματα για υποβρύχιες εφαρμογές, καθώς και στις υποβρύχιες ομάδες και σμήνη με ή χωρίς πλήρωμα.
Στήριξη του ενωσιακού προγράμματος καινοτομίας στον τομέα της άμυνας ύψους 2 δισ. ευρώ
Το ενωσιακό πρόγραμμα καινοτομίας στον τομέα της άμυνας θα συμπεριλάβει σε ένα ενιαίο πλαίσιο σχετικές πρωτοβουλίες της ΕΕ για τη στήριξη της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας στον τομέα της άμυνας. Δοκιμασμένες πρακτικές που προέρχονται από μη στρατιωτική καινοτομία θα χρησιμοποιηθούν για τον αμυντικό τομέα. Στο πρόγραμμα εργασίας του ΕΤΑ για το 2022, η Επιτροπή δρομολογεί σειρά δράσεων για τη στήριξη καινοτόμων επιχειρηματιών, νεοφυών επιχειρήσεων και ΜΜΕ καθώς και για την ένταξή τους στο βιομηχανικό οικοσύστημα της άμυνας:
- Διευκόλυνση μετοχικού κεφαλαίου στον τομέα της άμυνας: η Επιτροπή προτίθεται να επενδύει 20 εκατ. ευρώ ετησίως στη διευκόλυνση μετοχικού κεφαλαίου, με συνολικό ποσό 100 εκατ. ευρώ. Η επένδυση αυτή αποσκοπεί στη δημιουργία επενδυτικής ικανότητας συνολικού ύψους 500 εκατ. ευρώ κατά τη διάρκεια ζωής του Ταμείου προς όφελος της αμυντικής βιομηχανίας, μεταξύ άλλων με τη συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων (ΕΤαΕ) και ιδιωτών επενδυτών.
- Τεχνολογική πρόκληση: η πρόκληση αυτή αποσκοπεί στην πιστοποίηση και την ωρίμανση τεχνολογιών για τον εντοπισμό κρυφών απειλών.
- Σύμβαση-πλαίσιο εταιρικής σχέσης για τις χημικές, βιολογικές, ραδιολογικές και πυρηνικές (ΧΒΡΠ) απειλές: το νέο πρόγραμμα εργασίας εισάγει έκκληση για τη δημιουργία τετραετούς εταιρικής σχέσης σχετικά με την ανάπτυξη αμυντικών ιατρικών αντιμέτρων κατά ΧΒΡΠ απειλών.
Τα νέα αυτά μέτρα θα συμπληρώσουν την τρέχουσα στήριξη των ανατρεπτικών τεχνολογιών και των ΜΜΕ μέσω επαναλαμβανόμενων ειδικών προσκλήσεων υποβολής προτάσεων με στόχο την προώθηση της καινοτομίας. Στόχος της Επιτροπής είναι να δημιουργήσει έως το 2027 συνολικές επενδύσεις ύψους έως 2 δισ. ευρώ για την καινοτομία στον τομέα της άμυνας, που θα ενεργοποιηθούν από το ΕΤΑ, στο πλαίσιο του ενωσιακού προγράμματος καινοτομίας στον τομέα της άμυνας. Το πρόγραμμα θα συμβάλει στην εφαρμογή του σχεδίου δράσης της ΕΕ για συνέργειες μεταξύ της μη στρατιωτικής, της αμυντικής και της διαστημικής βιομηχανίας.
Ιστορικό πλαίσιο
Το ΕΤΑ είναι το εμβληματικό μέσο της Επιτροπής για τη στήριξη της αμυντικής συνεργασίας στην Ευρώπη. Χωρίς να υποκαθιστά τις προσπάθειες των κρατών μελών, προωθεί τη συνεργασία μεταξύ εταιρειών όλων των μεγεθών και ερευνητικών φορέων σε ολόκληρη την ΕΕ. Το ΕΤΑ στηρίζει ανταγωνιστικά και συνεργατικά αμυντικά έργα καθ’ όλο τον κύκλο έρευνας και ανάπτυξης, εστιάζοντας σε έργα που οδηγούν σε σύγχρονες και διαλειτουργικές αμυντικές τεχνολογίες και εξοπλισμό. Προωθεί επίσης την καινοτομία και παρέχει κίνητρα για τη διασυνοριακή συμμετοχή των ΜΜΕ. Τα έργα αυτά είναι σύμφωνα με τις προτεραιότητες όσον αφορά τις αμυντικές δυνατότητες που έχουν συμφωνηθεί από τα κράτη μέλη στο πλαίσιο της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ), και ιδίως στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάπτυξης Δυνατοτήτων (CDP).
Το ΕΤΑ διαθέτει προϋπολογισμό ύψους 7 953 000 000 ευρώ σε τρέχουσες τιμές για την περίοδο 2021-27. Το χρηματοδοτικό αυτό κονδύλιο διαιρείται σε δύο πυλώνες:
- 2 651 000 000 ευρώ θα διατεθούν για τη χρηματοδότηση συνεργατικής έρευνας στον τομέα της άμυνας προκειμένου να αντιμετωπιστούν αναδυόμενες και μελλοντικές απειλές· και
- 5 302 000 000 ευρώ για τη συγχρηματοδότηση συνεργατικών έργων ανάπτυξης ικανοτήτων.
Ποσοστό μεταξύ 4 % και 8 % του προϋπολογισμού του ΕΤΑ προορίζεται σε ανάπτυξη ή έρευνα για ανατρεπτικές τεχνολογίες που έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν ρηξικέλευθες καινοτομίες.
Το ΕΤΑ υλοποιείται μέσω ετήσιων προγραμμάτων εργασίας, διαρθρωμένων με βάση 17 σταθερές θεματικές και οριζόντιες κατηγορίες δράσεων κατά την περίοδο του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027, με έμφαση στα εξής:
- Αναδυόμενες προκλήσεις για τη διαμόρφωση μιας πολυδιάστατης και ολιστικής προσέγγισης του σύγχρονου χώρου μάχης, όπως η ιατρική υποστήριξη στον τομέα της άμυνας, οι ΧΒΡΠ, η βιοτεχνολογία και οι ανθρώπινοι παράγοντες, η πληροφοριακή υπεροχή, οι προηγμένοι παθητικοί και ενεργητικοί αισθητήρες, ο κυβερνοχώρος και το διάστημα·
- Παράγοντες τόνωσης και διευκόλυνσης της άμυνας για την προώθηση βασικής τεχνολογίας στο ΕΤΑ, οι οποίοι αφορούν όλους τους τομείς δυνατοτήτων, όπως ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η ενεργειακή ανθεκτικότητα και η περιβαλλοντική μετάβαση, τα υλικά και τα κατασκευαστικά στοιχεία, οι ανατρεπτικές τεχνολογίες και οι ανοικτές προσκλήσεις για καινοτόμες και μελλοντοστραφείς αμυντικές λύσεις, συμπεριλαμβανομένων των ειδικών προσκλήσεων για τις ΜΜΕ·
- Αριστεία στον πόλεμο για την ενίσχυση της προσέλκυσης νέων ικανοτήτων και τη στήριξη φιλόδοξων αμυντικών συστημάτων, όπως η αερομαχία, η αντιαεροπορική και η αντιπυραυλική άμυνα, η χερσαία μάχη, η προστασία και η κινητικότητα των δυνάμεων, η ναυμαχία, ο υποβρύχιος πόλεμος και η προσομοίωση και εκπαίδευση.
