Η Επιτροπή ενέκρινε ένα νέο ευρωπαϊκό θεματολόγιο καινοτομίας, που θα φέρει την Ευρώπη στην πρώτη γραμμή του νέου κύματος καινοτομίας και νεοφυών επιχειρήσεων στον τομέα της υπερπροηγμένης τεχνολογίας. Η πρωτοβουλία αυτή θα βοηθήσει την Ευρώπη να αναπτύξει νέες τεχνολογίες για την αντιμετώπιση των πλέον πιεστικών κοινωνικών προκλήσεων, και να τις προωθήσει στην αγορά. Το νέο ευρωπαϊκό θεματολόγιο καινοτομίας έχει ως σκοπό να εξασφαλίσει στην Ευρώπη πρωταγωνιστικό ρόλο στην παγκόσμια σκηνή της καινοτομίας. Η Ευρώπη θέλει να αποτελέσει τον τόπο όπου τα καλύτερα ταλέντα θα συνεργάζονται στενά με τις καλύτερες επιχειρήσεις και όπου η καινοτομία στον τομέα της υπερπροηγμένης τεχνολογίας θα ανθεί και θα δημιουργεί, σε ολόκληρη την ήπειρο, ρηξικέλευθες καινοτόμες λύσεις που θα εμπνέουν τον κόσμο.
Ως πρωτοπόρος, ιδίως στο νέο κύμα καινοτομίας υπερπροηγμένης τεχνολογίας που απαιτεί χρονοβόρα Ε&Α και σημαντικές επενδύσεις κεφαλαίου, η Ευρώπη θα ενισχύσει τον κεντρικό ρόλο που διαδραματίζει στη διαμόρφωση της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης. Η καινοτομία στον τομέα της υπερπροηγμένης τεχνολογίας θα ενισχύσει την τεχνολογική υπεροχή της Ευρώπης και θα δημιουργήσει καινοτόμες λύσεις για για την αντιμετώπιση πιεστικών κοινωνικών προκλήσεων, όπως η κλιματική αλλαγή και οι κυβερνοαπειλές. Οι καινοτομίες αυτές είναι πιθανό να ωφελήσουν όλους τους τομείς, από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την αγροτεχνολογία έως τις κατασκευές, την κινητικότητα και την υγεία, συμβάλλοντας έτσι στην επισιτιστική ασφάλεια, στη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης, στη βελτίωση της υγείας των πόλιτών και στην ανταγωνιστικότητα των οικονομιών μας. Οι σοβαρές συνέπειες του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατέστησαν τα ζητήματα αυτά ακόμη πιο επείγοντα και οδήγησαν σε αλλαγές στρατηγικής πολιτικής για τη διασφάλιση της ευημερίας και της ασφάλειας της ΕΕ.
Η κ. Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, εκτελεστική αντιπρόεδρος για μια Ευρώπη Έτοιμη για την Ψηφιακή Εποχή, δήλωσε τα εξής: «Πρέπει να δώσουμε νέα ώθηση στα ευρωπαϊκά οικοσυστήματα καινοτομίας με σκοπό την ανάπτυξη ανθρωποκεντρικών τεχνολογιών. Αυτό το νέο θεματολόγιο καινοτομίας βασίζεται στις σημαντικές εργασίες που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια στον τομέα της καινοτομίας και θα μας βοηθήσει να επιταχύνουμε την ψηφιακή και πράσινη μετάβαση. Το θεματολόγιο έχει τις ρίζες του στον τομέα των ψηφιακών, φυσικών και βιολογικών τεχνολογιών και θα μας δώσει τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουμε καλύτερα φλέγοντα ζητήματα, όπως η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα ή η διασφάλιση του εφοδιασμού μας σε τρόφιμα με βιώσιμο τρόπο.»
Η κ. Μαρίγια Γκαμπριέλ, επίτροπος Καινοτομίας, Έρευνας, Πολιτισμού, Εκπαίδευσης και Νεολαίας, δήλωσε τα εξής: «Το νέο ευρωπαϊκό θεματολόγιο καινοτομίας θα δώσει στους φορείς καινοτομίας και στις νεοφυείς και επεκτεινόμενες επιχειρήσεις τη δυνατότητα να αποκτήσουν, με τα καινοτόμα έργα τους, ηγετική θέση παγκοσμίως στον τομέα της καινοτομίας. Επί ένα και πλέον έτος, πραγματοποιήσαμε διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη: υπεύθυνους οικοσυστημάτων καινοτομίας, νεοφυείς επιχειρήσεις, εταιρείες-μονόκερους, γυναίκες ιδρυτές, γυναίκες που εργάζονται στον τομέα των επιχειρηματικών κεφαλαίων, πανεπιστήμια και επιχειρήσεις. Μαζί, θα καταστήσουμε την Ευρώπη παγκόσμια δύναμη όσον αφορά τις καινοτομίες και τις νεοσύστατες επιχειρήσεις στον τομέα της υπερπροηγμένης τεχνολογίας.»
Βασιζόμενο στο επιχειρηματικό πνεύμα των Ευρωπαίων, την επιστημονική αριστεία, τα πλεονεκτήματα της ενιαίας αγοράς και τις δημοκρατικές μας αξίες, το νέο θεματολόγιο καινοτομίας:
- θα βελτιώσει την πρόσβαση των ευρωπαϊκών νεοφυών και επεκτεινόμενων επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση, για παράδειγμα, με την κινητοποίηση αναξιοποίητων πηγών ιδιωτικών κεφαλαίων και με την απλούστευση των κανόνων εισαγωγής στο χρηματιστήριο·
- θα βελτιώσει τις συνθήκες που θα επιτρέψουν στους φορείς καινοτομίας να πειραματιστούν με νέες ιδέες μέσω ρυθμιστικών δοκιμαστηρίων·
- θα συμβάλει στη δημιουργία «περιφερειακών κέντρων καινοτομίας» που θα ενισχύσουν και θα συνδέσουν καλύτερα τους φορείς καινοτομίας σε ολόκληρη την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων των περιφερειών που υστερούν·
- θα προσελκύσει ταλέντα τα οποία θα παραμείνουν στην Ευρώπη, για παράδειγμα με την κατάρτιση 1 εκατομμυρίου ταλέντων στον τομέα της υπερπροηγμένης τεχνολογίας, τη μεγαλύτερη στήριξη των γυναικών που καινοτομούν, και την καινοτομία με τη χορήγηση δικαιωμάτων προαίρεσης αγοράς μετοχών στους εργαζόμενους νεοσύστατων επιχειρήσεων·
- θα βελτιώσει το πλαίσιο δράσης μέσω σαφέστερης ορολογίας, δεικτών και συνόλων δεδομένων, καθώς και πολιτικής στήριξης προς τα κράτη μέλη.
Το νέο ευρωπαϊκό θεματολόγιο καινοτομίας προβλέπει 25 ειδικές δράσεις στο πλαίσιο πέντε εμβληματικών πρωτοβουλιών:
- Χρηματοδότηση των επεκτεινόμενων επιχειρήσεων, η οποία θα κινητοποιήσει θεσμικούς και άλλους ιδιώτες επενδυτές στην Ευρώπη ώστε να επενδύσουν σε ευρωπαϊκές νεοφυείς επιχειρήσεις υπερπροηγμένης τεχνολογίας και να επωφεληθούν από την επέκτασή τους.
- Προώθηση της καινοτομίας μέσω χώρων πειραματισμού και δημοσίων συμβάσεων, η οποία θα διευκολύνει την καινοτομία μέσω βελτιωμένων συνθηκών πλαισίωσης, συμπεριλαμβανομένων πειραματικών προσεγγίσεων του κανονιστικού πλαισίου (π.χ. ρυθμιστικά δοκιμαστήρια, κλίνες δοκιμών, ζωντανά εργαστήρια και δημόσιες συμβάσεις καινοτομίας).
- Επιτάχυνση και ενίσχυση της καινοτομίας στα ευρωπαϊκά οικοσυστήματα καινοτομίας σε ολόκληρη την ΕΕ, που θα στηρίξουν τη δημιουργία περιφερειακών κέντρων καινοτομίας και θα βοηθήσουν τα κράτη μέλη και τις περιφέρειες να διαθέσουν τουλάχιστον 10 δισ. ευρώ σε συγκεκριμένα διαπεριφερειακά έργα καινοτομίας, μεταξύ άλλων στον τομέα της καινοτομίας υπερπροηγμένης τεχνολογίας για τις βασικές προτεραιότητες της ΕΕ. Θα παρασχεθεί επίσης στήριξη στα κράτη μέλη για την προώθηση της καινοτομίας σε όλες τις περιφέρειες μέσω της ολοκληρωμένης χρήσης των μέσων της πολιτικής για τη συνοχή και του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη».
- Δημιουργία, προσέλκυση και διατήρηση ταλέντων από τον τομέα της υπερπροηγμένης τεχνολογίας, ώστε να εξασφαλιστεί η ανάπτυξη και η ροή ταλέντων υπερπροηγμένης τεχνολογίας εντός και προς την ΕΕ, χάρη σε μια σειρά πρωτοβουλιών, μεταξύ των οποίων ένα πρόγραμμα περιόδων άσκησης στον τομέα της καινοτομίας για νεοφυείς και επεκτεινόμενες επιχειρήσεις, μια ευρωπαϊκή δεξαμενή ταλέντων που θα βοηθήσει τις νεοφυείς και τις επεκτεινόμενες επιχειρήσεις να βρουν ταλέντα εκτός της ΕΕ, ένα πρόγραμμα για τη γυναικεία επιχειρηματικότητα και την ανάληψη ηγετικών θέσεων από γυναίκες, και μια πρωτοποριακή εργασία για τη χορήγηση δικαιωμάτων προαίρεσης αγοράς μετοχών στους εργαζόμενους νεοσύστατων επιχειρήσεων.
- Βελτίωση των μέσων χάραξης πολιτικής , που θα αποτελέσουν το κλειδί για την ανάπτυξη και τη χρήση αξιόπιστων, συγκρίσιμων συνόλων δεδομένων και κοινών ορισμών (νεοσύστατες επιχειρήσεις, επεκτεινόμενες επιχειρήσεις) που μπορούν να διαμορφώσουν πολιτικές σε όλα τα επίπεδα σε ολόκληρη την ΕΕ, καθώς και για τη διασφάλιση καλύτερου συντονισμού των πολιτικών σε ευρωπαϊκό επίπεδο μέσω του φόρουμ του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας.
Με βάση το ουσιαστικό έργο που έχει ήδη εκτελεστεί για την προώθηση της καινοτομίας στην ΕΕ, το νέο ευρωπαϊκό θεματολόγιο καινοτομίας αποσκοπεί στην επιτάχυνση της ανάπτυξης και της επέκτασης της καινοτομίας σε ολόκληρη την Ένωση μέσω ενός συνεκτικού συνόλου δράσεων.
Ιστορικό
Η πολιτική για την καινοτομία αποτελεί καίριο τομέα πολιτικής με σημαντικές πρωτοβουλίες και επενδύσεις της ΕΕ.
Τις δραστηριότητες αυτές συμπληρώνουν οι εργασίες σχετικά με τον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας (ΕΧΕ) που αποβλέπουν στην δημιουργία μιας πραγματικής ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς για την έρευνα και την καινοτομία. Τα μέτρα που προτείνονται στην παρούσα ανακοίνωση, ομαδοποιημένα σε πέντε εμβληματικούς τομείς, θα αξιοποιήσουν τα πλεονεκτήματα της ενιαίας αγοράς της ΕΕ, την ισχυρή βιομηχανική βάση, τα ταλέντα, τους σταθερούς θεσμούς και τις δημοκρατικές κοινωνίες για την προώθηση της καινοτομίας στον τομέα της υπερπροηγμένης τεχνολογίας στην Ευρώπη και για την αξιοποίηση των ευκαιριών που προσφέρει η διττή μετάβαση και η ανάγκη για μελλοντική στρατηγική αυτονομία.
Η καινοτομία στον τομέα της υπερπροηγμένης τεχνολογίας έχει τις ρίζες της στην επιστήμη, την τεχνολογία και τη μηχανολογία αιχμής, συχνά συνδυάζοντας την πρόοδο στη φυσική, βιολογική και ψηφιακή σφαίρα και αποτελεί δυνητική πηγή μετασχηματιστικών λύσεων για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων. Οι καινοτομίες στον τομέα της υπερπροηγμένης τεχνολογίας που προέρχονται από τις συνεχώς αυξανόμενες καινοτόμες νεοφυείς επιχειρήσεις στην ΕΕ έχουν τη δυνατότητα να προάγουν την καινοτομία στο σύνολο της οικονομίας.
Η εργαλειοθήκη της πολιτικής της ΕΕ για την καινοτομία έχει επεκταθεί με την πάροδο των ετών και το θεσμικό τοπίο έχει αλλάξει. Ο πυλώνας «Καινοτόμος Ευρώπη» του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» συνδυάζει τόσο υφιστάμενα όσο και νέα εργαλεία για τη των στήριξη νεοφυών επιχειρήσεων, των επεκτεινόμενων επιχειρήσεων και των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ). Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας (ΕΣΚ), που συστάθηκε το 2021 και με προϋπολογισμό 10 δισ. ευρώ, αποσκοπεί στη στήριξη της καινοτομίας καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής της, από τα πρώτα στάδια της έρευνας έως την απόδειξη της ορθότητας της ιδέας, τη μεταφορά τεχνολογίας και τη χρηματοδότηση και την επέκταση των νεοφυών επιχειρήσεων και των ΜΜΕ. Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας (ΕΙΤ) ανέλαβε πρόσθετα καθήκοντα με τη δημιουργία νέων κοινοτήτων γνώσης και καινοτομίας (ΚΓΚ), όπως στον τομέα του πολιτισμού και της δημιουργίας, δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στην αντιμετώπιση των περιφερειακών ανισορροπιών, και με την αύξηση της επιχειρηματικής ικανότητας και της ικανότητας καινοτομίας των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Μέσω της πρωτοβουλίας για τα ευρωπαϊκά οικοσυστήματα καινοτομίας του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», η ΕΕ αποσκοπεί επίσης στη δημιουργία καλύτερα συνδεδεμένων και αποτελεσματικότερων οικοσυστημάτων καινοτομίας για τη στήριξη της επέκτασης των επιχειρήσεων, την ενθάρρυνση της καινοτομίας και την τόνωση της συνεργασίας μεταξύ εθνικών, περιφερειακών και τοπικών φορέων καινοτομίας.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία κατέστησε ακόμη πιο επείγουσα την ανάγκη καινοτομίας. Έχει επίσης ωθήσει την ΕΕ να παράσχει πρόσθετη στήριξη στην ουκρανική κοινότητα καινοτομίας, οι επιστήμονες και ερευνητές της οποίας έχουν συμβάλει καθοριστικά στην έρευνα και την καινοτομία στην ΕΕ. Η ΕΕ έχει διαθέσει στήριξη ύψους 20 εκατ. ευρώ στις νεοφυείς ουκρανικές επιχειρήσεις μέσω του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας Η στήριξη αυτή συμπληρώνει τις πρωτοβουλίες «Ευρωπαϊκός Χώρος Έρευνας για την Ουκρανία» (ERA4 Ukraine), «Horizon4Ukraine» και ΕΣΕ για την Ουκρανία, καθώς και το ειδικό πρόγραμμα υποτροφιών ύψους 25 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο των δράσεων Marie Skłodowska Curie (MSCA) για εκτοπισμένους ερευνητές, άνδρες και γυναίκες, της Ουκρανίας.
