Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε διάφορες πρωτοβουλίες για την ψηφιοποίηση των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης της ΕΕ, καθιστώντας τα πιο προσβάσιμα και αποτελεσματικά. Πρωταρχικός στόχος των μέτρων είναι να αναδειχτούν οι ψηφιακοί δίαυλοι επικοινωνίας σε βασικό δίαυλο για τις διασυνοριακές δικαστικές υποθέσεις, θέτοντας έτσι σε εφαρμογή μία από τις προτεραιότητες που καθορίζονται στην περσινή ανακοίνωση για την ψηφιοποίηση της δικαιοσύνης.
Στην εσωτερική αγορά της ΕΕ υπάρχουν σήμερα πολλές ένδικες διαφορές μεταξύ πολιτών και επιχειρήσεων από χώρα σε χώρα. Επίσης, για την αποτελεσματικότερη καταπολέμηση του διασυνοριακού εγκλήματος, τα διάφορα κράτη μέλη και τα δικαστικά συστήματα πρέπει να συνεργάζονται στενά. Οι ανακριτικές αρχές και τα δικαστήρια των διαφόρων κρατών μελών πρέπει να συνεργάζονται και να αλληλοϋποστηρίζονται κατά τη διερεύνηση και τη δίωξη εγκλημάτων, καθώς και να ανταλλάσσουν πληροφορίες και αποδεικτικά στοιχεία με ασφάλεια και ταχύτητα.
Η κ. Βιέρα Γιούροβα, αντιπρόεδρος για θέματα Αξιών και Διαφάνειας, δήλωσε: «Το έγκλημα δεν σταματά στα σύνορα· το ίδιο πρέπει να κάνει και η δικαιοσύνη. Οι σημερινές προτάσεις θα βοηθήσουν τους εισαγγελείς και τους δικαστές να συνεργάζονται ταχύτερα και αποτελεσματικότερα. Πρέπει να αξιοποιήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις ψηφιακές τεχνολογίες για να παρέχουμε στις δικαστικές αρχές, τους πολίτες και τις επιχειρήσεις γρήγορα και ασφαλή μέσα ανταλλαγής πληροφοριών. Αυτό είναι το κλειδί για την ευκολότερη και ταχύτερη πρόσβαση στη δικαιοσύνη.».
Ο κ. Ντιντιέ Ρεντέρς, επίτροπος Δικαιοσύνης, δήλωσε τα εξής: «Για αποτελεσματικά και ποιοτικά συστήματα απονομής δικαιοσύνης απαιτούνται αποτελεσματικά εργαλεία. Διαθέτουμε ήδη πολλά μέσα για τη διευκόλυνση της διασυνοριακής δικαστικής συνεργασίας της ΕΕ. Ωστόσο, δεν είναι όλα επικαιροποιημένα, και πρέπει επειγόντως να τα εκσυγχρονίσουμε. Τα συστήματα απονομής δικαιοσύνης πρέπει επίσης να είναι πιο ανθεκτικά στις κρίσεις. Τα δικαστήρια θα πρέπει να είναι σε θέση να λειτουργούν σε όλες τις περιστάσεις. Και αυτό αποτελεί αρχή του κράτους δικαίου. Ο εφοδιασμός των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης με τα κατάλληλα εργαλεία μπορεί να στηρίξει αυτόν τον στόχο. Σήμερα υλοποιούμε τις φιλοδοξίες της Επιτροπής για τη δημιουργία ενός πραγματικά αποτελεσματικού και ανθεκτικού ευρωπαϊκού χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης.».
Ψηφιοποίηση των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης της ΕΕ
Η Επιτροπή ενέκρινε τις ακόλουθες πρωτοβουλίες:
Ψηφιοποίηση της διασυνοριακής δικαστικής συνεργασίας
Οι προτάσεις για την ψηφιοποίηση της διασυνοριακής δικαστικής συνεργασίας της ΕΕ και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη σε αστικές, εμπορικές και ποινικές υποθέσεις θα αντιμετωπίσουν δύο βασικά προβλήματα: τις ανεπάρκειες που επηρεάζουν τη διασυνοριακή δικαστική συνεργασία και τα εμπόδια όσον αφορά την πρόσβαση στη δικαιοσύνη σε διασυνοριακές αστικές, εμπορικές και ποινικές υποθέσεις.
Ο κανονισμός αυτός:
- θα δώσει τη δυνατότητα στους διαδίκους να επικοινωνούν ηλεκτρονικά με τις αρμόδιες αρχές ή να κινούν νομικές διαδικασίες κατά διαδίκου από άλλο κράτος μέλος.
- θα επιτρέψει τη χρήση βιντεοδιασκέψεων στο πλαίσιο προφορικών ακροαματικών διαδικασιών σε διασυνοριακές αστικές, εμπορικές και ποινικές υποθέσεις, γεγονός που θα έχει ως αποτέλεσμα την επιτάχυνση των διαδικασιών και τη μείωση των μετακινήσεων.
- θα διασφαλίσει τη δυνατότητα ψηφιακής διαβίβασης αιτημάτων, εγγράφων και δεδομένων μεταξύ εθνικών αρχών και δικαστηρίων.
Η μετατόπιση των επικοινωνιών, οι οποίες εξακολουθούν να βασίζονται αποκλειστικά στο χαρτί, προς τους ηλεκτρονικούς διαύλους όχι μόνο θα έχει θετικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο, αλλά θα εξοικονομήσει επίσης χρόνο, καθώς και περίπου 25 εκατ. ευρώ ετησίως για ολόκληρη την ΕΕ σε έξοδα ταχυδρόμησης και χαρτιού.
Ψηφιακή ανταλλαγή πληροφοριών σε υποθέσεις τρομοκρατίας
Θα υποβληθούν δύο προτάσεις για την αποτελεσματική καταπολέμηση της τρομοκρατίας και άλλων μορφών σοβαρού διασυνοριακού εγκλήματος. Επί του παρόντος, τα κράτη μέλη αποστέλλουν στην Eurojust πληροφορίες για δικαστικές υποθέσεις που σχετίζονται με την τρομοκρατία μέσω διαφόρων, συχνά μη ασφαλών, διαύλων, όπως για παράδειγμα μέσω ηλεκτρονικών μηνυμάτων ή CD-ROM. Επιπλέον, η Eurojust διαθέτει παρωχημένο πληροφοριακό σύστημα, στο πλαίσιο του οποίου δεν είναι δυνατή η σωστή διασταύρωση των πληροφοριών. Στόχος της πρωτοβουλίας είναι ο εκσυγχρονισμός των πρακτικών αυτών.
Ο κανονισμός:
- θα ψηφιοποιήσει την επικοινωνία μεταξύ της Eurojust και των αρχών των κρατών μελών και θα παράσχει ασφαλείς διαύλους επικοινωνίας.
- θα δώσει στην Eurojust τη δυνατότητα να εντοπίζει αποτελεσματικά διασυνδέσεις μεταξύ προηγούμενων και εν εξελίξει διασυνοριακών υποθέσεων τρομοκρατίας και άλλων μορφών σοβαρών διασυνοριακών εγκλημάτων.
- Βάσει του εντοπισμού των διασυνδέσεων αυτών, τα κράτη μέλη θα είναι σε θέση να συντονίζουν τα μέτρα έρευνας και τους τρόπους δικαστικής αντιμετώπισης.
Ανάπτυξη της πλατφόρμας συνεργασίας ΚΟΕ
Πρόκειται για πρόταση σχετικά με τη δημιουργία πλατφόρμας συνεργασίας για τις κοινές ομάδες έρευνας (ΚΟΕ). Οι ομάδες αυτές συγκροτούνται για συγκεκριμένες ποινικές έρευνες από δύο ή περισσότερα κράτη. Μολονότι οι ομάδες αυτές αποδείχτηκαν επιτυχείς, η πρακτική δείχνει ότι αντιμετωπίζουν πολλές τεχνικές δυσκολίες. Οι ανταλλαγές είναι επί του παρόντος υπερβολικά αργές και επαχθείς. Μια ειδική πλατφόρμα ΤΠ θα επιτρέψει στις ΚΟΕ να ανταλλάσσουν ευκολότερα πληροφορίες και αποδεικτικά στοιχεία, καθώς και να επικοινωνούν με μεγαλύτερη ασφάλεια μεταξύ τους, ώστε να μπορούν να διαχειρίζονται από κοινού τις δραστηριότητές τους.
Επόμενα βήματα
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο Υπουργών της ΕΕ θα διαπραγματευτούν τώρα τις προτάσεις της Επιτροπής.
Ιστορικό
Τον Δεκέμβριο του 2020 η Επιτροπή ενέκρινε πρωτοβουλίες για τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης της ΕΕ, προτείνοντας δέσμη μέτρων για την προώθηση της ψηφιοποίησης τόσο σε εθνικό όσο και σε ενωσιακό επίπεδο. Οι δύο κύριοι πυλώνες αυτής της δέσμης μέτρων ήταν η ανακοίνωση για την ψηφιοποίηση της δικαιοσύνης στην ΕΕ και η στρατηγική για την ευρωπαϊκή δικαστική κατάρτιση. Αυτή η εργαλειοθήκη για την ψηφιακή δικαιοσύνη αποσκοπούσε στην περαιτέρω στήριξη των κρατών μελών, ώστε τα εθνικά τους συστήματα απονομής δικαιοσύνης να μεταβούν στην ψηφιακή εποχή και να βελτιωθεί η διασυνοριακή δικαστική συνεργασία στην ΕΕ μεταξύ των αρμόδιων αρχών.
Οι σημερινές πρωτοβουλίες αποτελούν συνέχεια της περσινής ανακοίνωσης. Τα μέτρα αποσκοπούν στην ψηφιοποίηση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των αρχών που σχετίζονται με τη δικαιοσύνη, αξιοποιώντας την αποτελεσματικότητα των σύγχρονων εργαλείων επικοινωνίας, όπου αυτό απαιτείται από τις αστικές και ποινικές διαδικασίες, την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και τις έρευνες εν γένει.
