Η Ενεργειακή Δημοκρατία στην Τοπική Αυτοδιοίκηση ήταν το θέμα Συνάντησης Εργασίας που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 11 Απριλίου στο Δημαρχιακό Μέγαρο της Αθήνας, μετά από πρωτοβουλία του Δημάρχου Αθηναίων, Χάρη Δούκα. Η συνάντηση, στην οποία συμμετείχαν Δήμαρχοι και εκπρόσωποι από 45 δήμους σε όλη τη χώρα, είχε ως σκοπό την ισότιμη συμμετοχή των ΟΤΑ στον ενεργειακό χώρο, μετά την κατάργηση του θεσμού των ενεργειακών κοινοτήτων από την απελθούσα πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Ο Δήμαρχος Αθηναίων, Χάρης Δούκας, τόνισε: «Η σημερινή απόφαση 45 Δήμων είναι η πρώτη μεγάλη ρωγμή στο ενεργειακό κατεστημένο της χώρας. Η ενέργεια είναι δημόσιο αγαθό και όχι εμπόρευμα. Ενώνουμε δυνάμεις με δεκάδες Δήμους για να διασφαλίσουμε καθαρή και φθηνή ενέργεια για όλους, δίνοντας προτεραιότητα στους πολίτες που το έχουν περισσότερο ανάγκη. Διεκδικούμε συγκεκριμένες θεσμικές αλλαγές, για δίκαιη πρόσβαση στον ηλεκτρικό χώρο των Δήμων και των ενεργειακών τους κοινοτήτων, εικονικό ενεργειακό συμψηφισμό και αξιοποίηση των χρημάτων του Ταμείου Ανάκαμψης που αφορούν ενεργειακές κοινότητες. Δεν κάνουμε πίσω. Κάθε μέρα που περνάει θα αυξάνουμε την πίεση προς την κεντρική κυβέρνηση. Οι Δήμοι και οι πολίτες πρέπει να έχουν ισότιμη συμμετοχή στην αγορά ενέργειας. Σήμερα, εκπρόσωποι άνω του 40% του πληθυσμού της χώρας διεκδικούν να πάρουν την ενέργεια στα χέρια τους για να σταματήσει η αισχροκέρδεια».
Ο Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, Δήμαρχος Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης, και Α’ Αντιπροέδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας, δήλωσε: «Το “Πρόγραμμα Απόλλων”, το οποίο παρουσιάστηκε πρόσφατα στους Δήμους, στην πράξη λειτουργεί υπέρ συγκεκριμένων μεγάλων επενδυτών. Δημιουργείται ένα ιδιότυπο ενεργειακό “χρηματιστήριο”, όπου κάποιοι θα πωλούν ενέργεια με κρατικά συμβόλαια, ενώ άλλοι θα καλούνται να την αγοράσουν. Μας υπόσχονται “φθηνή” ή “δωρεάν” ενέργεια για τους ευάλωτους, όμως στην πράξη ούτε δωρεάν είναι ούτε κατανέμεται δίκαια. Τόσο με την εξαιρετική πρωτοβουλία του καλού μου φίλου, Δημάρχου Αθηναίων Χάρη Δούκα, αυτή της «Ενεργειακής Συμμαχίας», όσο και με την ΚΕΔΕ, θα διεκδικήσουμε την ουσιαστική συμμετοχή των Δήμων στα ενεργειακά έργα, τη δυνατότητα συμψηφισμού ενέργειας για την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας και την αναγνώριση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ως στρατηγικού εταίρου στο ενεργειακό μέλλον της χώρας».
Στη συνάντηση παρευρεθήκαν οι Δήμαρχοι: Αθηναίων, Χάρης Δούκας, Αγιάς, Αντώνης Γκουντάρας, Αργιθέας, Ανδρέας Στεργίου, Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης, Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, Ζωγράφου, Τίνα Καφατσάκη, Θέρμου, Σπύρος Κωνσταντάρας, Μαραθώνα, Στέργιος Τσίρκας, Μοσχάτου – Ταύρου, Ανδρέας Ευθυμίου, Ρεθύμνου, Γιώργης Μαρινάκης, Τρικκαίων, Νίκος Σακκάς, Αγράφων, Αλέξης Καρδαμπίκης, Ασπροπύργου, Ιωάννης Ηλίας, Καρπενησίου, Χρήστος Κακαβάς, Μακρακώμης, Γιώργος Χαντζής, Μεγάρων, Παναγιώτης Μαργέτης, καθώς και εκπρόσωποι άλλων Δήμων. Συζήτησαν για τον ηλεκτρικό χώρο & τις τιμές ενέργειας στην Ελλάδα, τις αναγκαίες παρεμβάσεις για ενεργειακές κοινότητες ΟΤΑ, καθώς και τις ανάγκες και τις εμπειρίες τους.
Το ψήφισμα συνυπέγραψαν οι Δήμοι: Αγαθονησίου, Αγιάς, Αγράφων, Αγρινίου, Αθηναίων, Αιγάλεω, Αργιθέας, Ασπροπύργου, Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης, Βόλου, Ιωαννιτών, Ελασσόνας, Ζαγοράς – Μουρεσίου, Ζωγράφου, Θέρμου, Θεσσαλονίκης, Καβάλας, Καλλιθέας, Καρδίτσας, Καρπενησίου, Κατερίνης, Κοζάνης, Κομοτηνής, Κυθήρων, Λεβαδέων, Μακρακώμης, Μαραθώνος, Μεγαρέων, Μετεώρων, Μοσχάτου – Ταύρου, Μουζακίου, Νεμέας, Νέας Ιωνίας, Νέας Σμύρνης, Νισύρου, Ξηρομέρου, Παλαμά, Παπάγου – Χολαργού, Πύλης, Ρεθύμνης, Σαλαμίνας, Σικυωνίων, Τρικκαίων, Φιλοθέης – Ψυχικού, Φυλής, καθώς και η ΠΕΔ Στερεάς Ελλάδας. Επιπλέον Δήμοι έχουν εκφράσει ενεργό ενδιαφέρον για την υποστήριξη της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας.
Το ψήφισμα
Την Παρασκευή 11 Απριλίου 2025, στο πλαίσιο της Αθηναϊκής Ενεργειακής Συμμαχίας, ολοκληρώθηκε στο Δημαρχιακό Μέγαρο Αθηνών, συνάντηση εργασίας και υπογραφή ψηφίσματος με Δημάρχους και εκπροσώπους Δήμων από όλη την χώρα, με θέμα την «Ενεργειακή Δημοκρατία στην Αυτοδιοίκηση». Συγκεκριμένα, συν-υπεγράφη:
- Δίκαιη Πρόσβαση στον Ηλεκτρικό Χώρο για ΟΤΑ και Ενεργειακές Κοινότητες ΟΤΑ
Ζητείται η θεσμοθέτηση και άμεση εφαρμογή ρυθμίσεων που θα εξασφαλίζουν πρόσβαση στον ηλεκτρικό χώρο για έργα ενεργειακών κοινοτήτων ΟΤΑ, με έμφαση σε έργα που εξυπηρετούν δημοτικές υποδομές και ευάλωτα νοικοκυριά. Για τα έργα αυτά πρέπει να εφαρμόζεται το μοντέλο του εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού. Συγκεκριμένα:
- Σύμφωνα με τον νόμο 5016/24 άρθρο 105 παρ.10.: «Οι επιλέξιμοι σταθμοί του Προγράμματος (Απόλλων) προβαίνουν αμελλητί σε τροποποίηση ή έκδοση των απαιτούμενων αδειών για την εγκατάσταση τους. Οι αρμόδιες αρχές χειρίζονται τις σχετικές αιτήσεις κατά απόλυτη προτεραιότητα».
Οι επιλέξιμοι σταθμοί αφορούν έργα για κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των ΟΤΑ. Συνεπώς, ζητείται η επέκταση της εν λόγω πρόβλεψης σε όλες τις ενεργειακές κοινότητες ΟΤΑ που αποσκοπούν στην κάλυψη ενεργειακών αναγκών δημοτικών υποδομών και ευάλωτων καταναλωτών.
- Σύμφωνα με το άρθρο 28 παρ.1. του ν.5151/24:«Για την κάλυψη καταναλώσεων των εγκαταστάσεων που ανήκουν σε ή διαχειρίζονται φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, όπως ορίζεται στην περ. β της παρ. 1 του άρθρου 14 του ν. 4270/2014 (Α΄ 143), επιτρέπεται η εφαρμογή ενεργειακού και εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού».
Φορείς της Γενικής Κυβέρνησης αποτελούν και οι ΟΤΑ. Συνεπώς, ζητείται να ανοίξει άμεσα η συγκεκριμένη κατηγορία για υποδοχή αιτημάτων όρων σύνδεσης, με στόχο την επιτάχυνση της διαδικασίας αδειοδότησης με εφαρμογή ενεργειακού και εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού.
- Χρηματοδότηση έργων ενεργειακών κοινοτήτων ΟΤΑ
Για τα δημόσια έργα των ενεργειακών κοινοτήτων αυτοπαραγωγής ΟΤΑ, σύμφωνα με το άρθρο 60 του ν. 5037/2023 προβλέπεται ότι: «Με κοινή απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας και του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού δύναται να προκηρύσσονται προγράμματα εγκατάστασης φωτοβολταϊκών σταθμών, φωτοβολταϊκών σταθμών με συστήματα αποθήκευσης και σταθμών Α.Π.Ε. διαφορετικής τεχνολογίας και σταθμών Α.Π.Ε διαφορετικής τεχνολογίας με συστήματα αποθήκευσης από Κοινότητες Ανανεώσιμης Ενέργειας (Κ.Α.Ε.), προς εφαρμογή του εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού, με χρηματοδότηση ιδίως από πόρους της Ε.Ε. και του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης».
Ζητείται η έκδοση Υπουργικής Απόφασης για την εφαρμογή του άρθρου 60 του Ν. 5037/2023, ώστε να προκηρυχθούν ειδικά χρηματοδοτικά προγράμματα για έργα ενεργειακών κοινοτήτων ΟΤΑ. Τα προγράμματα αυτά μπορούν να αξιοποιούν τους διαθέσιμους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης που έχουν προβλεφθεί για ενεργειακές κοινότητες, δίνοντας προτεραιότητα σε έργα που αφορούν δημοτικές υποδομές και ευάλωτα νοικοκυριά.
