Τις προοπτικές και τις προκλήσεις του 2022 για τις χώρες της ευρωζώνης εξετάζει ο οίκος αξιολόγησης Fitch, αναμένοντας συνέχιση της ισχυρής ανάκαμψης, σημαντική μείωση των ελλειμμάτων και πτωτική πορεία στους δείκτες χρέους προς ΑΕΠ. Παράλληλα, εκτιμά πως το ντιμπέιτ γύρω από την αλλαγή των δημοσιονομικών κανόνων θα ενισχυθεί και θα υπάρξουν εντάσεις με ενστάσεις κυρίως από το Βορρά. Οι νέες παραλλαγές του κορονοϊού και ο υψηλότερος πληθωρισμός αποτελούν ωστόσο τους μεγαλύτερους κινδύνους για την επιστροφή στην κανονικότητα και την εδραίωση της ανάκαμψης.
Πιο αναλυτικά, η Fitch Ratings αναμένει βελτίωση των πιστωτικών συνθηκών για τα κράτη της Δυτικής Ευρώπης το 2022, στα οποία κατατάσσεται και η Ελλάδα. Τα δημοσιονομικά ισοζύγια αναμένεται να βελτιωθούν σε όλες τις χώρες της περιοχής, καθώς η σταθερή ανάπτυξη θα υποστηρίξει τα έσοδα και αποσύρονται σταδιακά τα έκτακτα μέτρα που εφαρμόστηκαν λόγω πανδημίας.
Βραχυπρόθεσμα, αυτό ευνοεί τη σταθεροποίηση ή τη μείωση του δημόσιου χρέους στις περισσότερες χώρες της περιοχής, όπως σημειώνει χαρακτηριστικά. Ωστόσο, σε ό,τι αφορά το μεσοπρόθεσμος διάστημα, υπάρχει κάποια απόκλιση στις δημοσιονομικές στρατηγικές.
Στην ευρωζώνη (με ελάχιστες εξαιρέσεις), και αντίθετα με το Ηνωμένο Βασίλειο, υπάρχει μεγαλύτερη διστακτικότητα να ανακοινωθούν αυστηρότερα μέτρα και η εστίαση είναι αντ’ αυτού στη στόχευση υψηλότερης ανάπτυξης για να διασφαλιστεί ότι οι δείκτες χρέους/ΑΕΠ θα βρεθούν σε μια σταθερή καθοδική πορεία. Η αποτελεσματική χρήση των πόρων της ΕΕ (NGEU) θα είναι, συνεπώς το κλειδί για αυτήν τη στρατηγική στις υπερχρεωμένες χώρες. Οι περιορισμοί πάντως της προσφοράς και ο υψηλότερος πληθωρισμός αποτελούν κίνδυνο για τις προοπτικές, όπως προειδοποιεί ο οίκος.
Ο πληθωρισμός και οι προοπτικές χρηματοδότησης και ανάπτυξης
Η Fitch αναμένει από την ΕΚΤ να διατηρήσει μια διευκολυντική στάση νομισματικής πολιτικής το επόμενο έτος. Πιο συγκεκριμένα, τα επιτόκια αναμένεται να παραμείνουν αμετάβλητα και οι αγορές ομολόγων υπό την ποσοτική χαλάρωση θα μπορούσαν να συνεχιστούν μέχρι το 2024. Αν και ο πληθωρισμός συνεχίζει να εκπλήσσει ανοδικά, ο οίκος θεωρεί ότι οι πληθωριστικές πιέσεις είναι παροδικές και ο μεσοπρόθεσμος πληθωρισμός παραμένει χαμηλός. Ωστόσο, η απόκλιση στις τάσεις του πληθωρισμού μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης (π.χ. με τη Γερμανία και την Ισπανία να αντιμετωπίζουν υψηλότερα ποσοστά πληθωρισμού) θα μπορούσε να προκαλέσει διαφωνίες στο διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ. Σε κάθε περίπτωση πάντως, δεν αναμένεται αυτές οι εντάσεις να οδηγήσουν σε αλλαγή των προσδοκιών της αγοράς για τον πληθωρισμό της αγοράς και σε ανατιμολόγηση των κρατικών ομολόγων, αλλά αποτελούν κίνδυνο για τις οικονομικές προοπτικές των χωρών.
Η ανάκαμψη θα συνεχιστεί, αλλά η πανδημία παραμένει σημαντικός κίνδυνος
Ο Fitch προβλέπει μέση αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ της Δυτικής Ευρώπης κατά 3,9% το 2022, από 4,5% το 2021 αλλά υψηλότερα από τον μέσο όρο της δεκαετίας έως το 2019. Η Γαλλία θα φτάσει στα προ πανδημίας επίπεδα του ΑΕΠ στο τρέχον δ’ τρίμηνο, ενώ η Γερμανία, η Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο θα ακολουθήσουν στο α’ τρίμηνο του 2022 και η Ισπανία το δ’ τρίμηνο του 2022. Οι περιορισμοί της προσφοράς και οι υψηλότερες τιμές ενέργειας και εμπορευμάτων, με τις επιπτώσεις τους στο κόστος, τα περιθώρια και τα πραγματικά εισοδήματα των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών, αποτελούν ωστόσο κίνδυνο για τις προοπτικές, όπως σημειώνει ο οίκος.
Αν και είναι πολύ νωρίς για να ενσωματωθεί ο αντίκτυπος της παραλλαγής Όμικρον στις προβλέψεις, δεδομένης της αβεβαιότητας σχετικά με τη μεταδοτικότητα, τη σοβαρότητα και την αντοχή στα υπάρχοντα εμβόλια, η εξέλιξη της πανδημίας παραμένει αρνητικός κίνδυνος για τις προοπτικές. Παρ’ όλο που τα ποσοστά εμβολιασμού στη Δυτική Ευρώπη είναι υψηλά, αρκετές χώρες της ευρωζώνης έχουν εφαρμόσει εκ νέου περιορισμούς για να αντιμετωπίσουν την αύξηση των κρουσμάτων και των νοσηλειών. Η οικονομική δραστηριότητα είναι πλέον ανθεκτική στα lockdown, αλλά η πτώση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών θα μπορούσε να καθυστερήσει τη χρήση των αυξημένων αποταμιεύσεων των νοικοκυριών.
Η κατανάλωση των νοικοκυριών θα υποστηριχθεί πάντως από αυτές τις πολύ υψηλές αποταμιεύσεις που συσσωρεύτηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Επιπλέον, τα υψηλά χρηματοοικονομικά πλεονάσματα των νοικοκυριών είναι πιθανό να παρέχουν ένα σημαντικό “μαξιλάρι” έναντι των πληθωριστικών πιέσεων. Η αυξημένη αποταμίευση σημαίνει ότι η οικονομική θέση των νοικοκυριών παραμένει ευνοϊκή. Αυτό, όπως επισημαίνει η Fitch, θα βοηθήσει τα νοικοκυριά να αντιμετωπίσουν τη μείωση του πραγματικού εισοδήματος που προκαλείται από τον υψηλότερο πληθωρισμό χωρίς να χρειάζεται να μειώσουν σημαντικά την κατανάλωση ή τις επενδύσεις. Τα νοικοκυριά είναι επίσης πιθανό να χρησιμοποιήσουν μέρος των αποταμιεύσεών τους για τη χρηματοδότηση αγορών κατοικιών.
Το Ταμείο Ανάκαμψης θα δώσει σημαντική ώθηση στην ανάπτυξη της ευρωζώνης, με τον τελικό αντίκτυπο του πακέτου των 723,8 δισ. ευρώ που παρέχεται στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRP) να υπόκειται ωστόσο σε σημαντική αβεβαιότητα, αλλά η Fitch αναμένει ότι θα μεταφραστεί σε ώθηση του ΑΕΠ κατά περίπου 2,3% έως το 2026 σε μέσο όρο στην περιοχή. Με την εστίαση του RRP στην προώθηση των δημόσιων επενδύσεων και στην ενθάρρυνση των μεταρρυθμίσεων, οι δαπάνες αναμένεται επίσης να υποστηρίξουν μόνιμες αυξήσεις της δυνητικής παραγωγής κάτι που θα ενισχύσει επιπλέον την ανάπτυξη.
Βραχυπρόθεσμες δημοσιονομικές βελτιώσεις έναντι μακροπρόθεσμων κινδύνων
Η επιδείνωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων σε ολόκληρη τη Δυτική Ευρώπη λόγω της Covid-19 θα ακολουθηθεί από απότομη μείωση των ελλειμμάτων το 2022, λόγω της κατάργησης των μέτρων τόνωσης και της οικονομικής ανάκαμψης. Η Fitch δεν αναμένει ουσιαστική διαρθρωτική δημοσιονομική εξυγίανση το 2022 (με εξαίρεση το Ηνωμένο Βασίλειο).
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα περισσότερα κράτη-μέλη της ΕΕ διστάζουν να αποσύρουν τα μέτρα στήριξης πολύ νωρίς. Κατά την άποψη του οίκου, οι περισσότερες κυβερνήσεις της ευρωζώνης στοχεύουν να τονώσουν την ανάπτυξη για να εξασφαλίσουν ότι το χρέος θα τοποθετηθεί σε πτωτική πορεία. Με άλλα λόγια, στοχεύουν σε υψηλότερη ανάπτυξη εις βάρος των (υψηλότερων) ελλειμμάτων. Για χώρες με υψηλά επίπεδα χρέους (οι οποίες είναι επίσης αποδέκτες των κεφαλαίων NGEU), ο συνδυασμός διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο, θα είναι καθοριστικός για να λειτουργήσει αυτή η στρατηγική .
Ωστόσο, υπάρχουν κίνδυνοι, όπως επισημαίνει ο οίκος, καθώς η στρατηγική βασίζεται τόσο στα δημοσιονομικά κίνητρα όσο και στα κεφάλαια του NGEU που διοχετεύονται σε δραστηριότητες που παρέχουν ουσιαστική άνοδο στη δυνητική ανάπτυξη. Για να επιτευχθεί αυτό, οι αρχές θα πρέπει να εφαρμόσουν τα προγράμματα μεταρρυθμίσεων που καθορίζονται εθνικά σχέδια ανάκαμψης και να χρησιμοποιήσουν τους πόρους του NGEU έγκαιρα και αποτελεσματικά, απαιτώντας ισχυρή θεσμική ικανότητα. Αυτός είναι επίσης εν μέρει ο λόγος για τον οποίο οι εκταμιεύσεις εξαρτώνται από την εκπλήρωση των μεταρρυθμιστικών ορόσημων από τα κράτη μέλη.
Πιθανές αλλαγές στους δημοσιονομικούς κανόνες
Το μέγεθος και το timing της μεσοπρόθεσμης δημοσιονομικής εξυγίανσης είναι εξαιρετικά αβέβαιο στην ευρωζώνη, κυρίως επειδή οι δημοσιονομικοί κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης έχουν “παγώσει” έως το 2023. Δεδομένης της πολύ ισχυρότερης από την αναμενόμενη οικονομική ανάκαμψη, ορισμένες χώρες της Βόρειας Ευρώπης υποστήριξαν πρόσφατα ότι οι κανόνες πρέπει να επανεισαχθούν νωρίτερα. Εν τω μεταξύ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άνοιξε εκ νέου τη διαδικασία διαβούλευσης για το μέλλον του δημοσιονομικού πλαισίου και πρόκειται να αναπτύξει πρόταση έως την άνοιξη του 2022.
Κατά την Fitch, οι κανόνες είναι πιθανό να αναθεωρηθούν προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι πρόσθετες δημόσιες ανάγκες επενδύσεων που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για το κλίμα. Ανεξάρτητα από τους κανόνες, οι δαπάνες που σχετίζονται με το κλίμα θα επηρεάσουν τα δημόσια οικονομικά, αφήνοντας τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής με δύσκολες αποφάσεις σχετικά με τις δημοσιονομικές προτεραιότητες.
Πηγή: Capital.gr
