Σήμερα η Επιτροπή χορηγεί πάνω από 3,6 δισ. ευρώ σε 41 έργα καθαρής τεχνολογίας μεγάλης κλίμακας, τα οποία θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Καινοτομίας της ΕΕ. Με έμφαση στο σχέδιο REPowerEU και στη σταδιακή κατάργηση των εισαγωγών ρωσικών ορυκτών καυσίμων από την Ευρώπη, τα έργα αυτά καλύπτουν ευρύ φάσμα βιομηχανιών, όπως το τσιμέντο, ο χάλυβας, τα προηγμένα βιοκαύσιμα, τα βιώσιμα αεροπορικά καύσιμα, η αιολική και η ηλιακή ενέργεια, καθώς και το ανανεώσιμο υδρογόνο και τα παράγωγά του. Η χρηματοδότηση θα συμβάλει στον οικολογικό προσανατολισμό σημαντικών τομέων της ευρωπαϊκής οικονομίας, ιδίως εκείνων που είναι δύσκολο να απανθρακοποιηθούν.
Τα επιλεγμένα έργα βρίσκονται σε 15 κράτη μέλη της ΕΕ: Αυστρία, Βέλγιο, Κροατία, Τσεχία, Δανία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία, Ισπανία και Σουηδία· καθώς και στη Νορβηγία. Όλα τα υποστηριζόμενα έργα θα τεθούν σε λειτουργία πριν από το 2030 και έχουν τη δυνατότητα να αποτρέψουν εκπομπές 221 εκατομμυρίων τόνων CO2 κατά τα πρώτα 10 έτη λειτουργίας τους.
Τα 41 έργα επιλέχθηκαν μετά την τρίτη πρόσκληση υποβολής προτάσεων για έργα μεγάλης κλίμακας, η οποία κάλυπτε τέσσερα θέματα: «γενική» απανθρακοποίηση· «εξηλεκτρισμός της βιομηχανίας και υδρογόνο»· «μεταποίηση καθαρής τεχνολογίας»· και «πιλοτικά έργα μεσαίου μεγέθους».
Τα έργα εν συντομία
- Στο θέμα της «γενικής» απανθρακοποίησης: 8 έργα αξίας 1,4 δισ. ευρώ
Περιλαμβάνουν 3 έργα από διυλιστήρια και 5 έργα στον τομέα του τσιμέντου και της ασβέστου, και βρίσκονται στο Βέλγιο, την Κροατία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, τις Κάτω Χώρες, την Πορτογαλία και τη Σουηδία.
- Στο θέμα «εξηλεκτρισμός της βιομηχανίας και υδρογόνο»: 13 έργα αξίας σχεδόν 1,2 δισ. ευρώ
Περιλαμβάνουν 6 έργα για την παραγωγή ανανεώσιμου υδρογόνου, καθώς και 7 έργα για τη χρήση υδρογόνου σε διάφορους τομείς: χημική βιομηχανία, διυλιστήρια και χάλυβας. Τα έργα βρίσκονται στην Αυστρία, το Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, τις Κάτω Χώρες, την Πορτογαλία, την Ισπανία, τη Σουηδία και τη Νορβηγία.
- Στο θέμα «μεταποίηση καθαρής τεχνολογίας»: 11 έργα αξίας σχεδόν 800 εκατ. ευρώ
Περιλαμβάνουν 4 έργα για την κατασκευή ηλεκτρολυτικών κυψελών, 4 έργα για τις μπαταρίες (συμπεριλαμβανομένης της ανακύκλωσης) και 3 έργα για φωτοβολταϊκά πάνελ και φωτοβολταϊκές συστοιχίες, που βρίσκονται στο Βέλγιο, τη Δανία, τη Γερμανία, τη Φινλανδία, την Ισπανία, τη Σουηδία και τη Νορβηγία.
- Στο θέμα «πιλοτικά έργα μεσαίου μεγέθους»: 9 έργα αξίας 250 εκατ. ευρώ
Περιλαμβάνουν 2 έργα για την αιολική ενέργεια, 2 για την ωκεάνια ενέργεια, 2 για τα χημικά προϊόντα και έργα στον τομέα της υαλουργίας, τη δέσμευση άνθρακα και τα ηλεκτροκαύσιμα (e-fuels). Τα έργα βρίσκονται στην Τσεχία, τη Δανία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιρλανδία, την Ιταλία, τις Κάτω Χώρες, την Ισπανία και τη Νορβηγία.
Τα επιλεγέντα έργα αξιολογήθηκαν από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες με βάση πέντε κριτήρια ανάθεσης: ικανότητα μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε σύγκριση με τις παραδοσιακές τεχνολογίες· επίπεδο καινοτομίας· λειτουργική, χρηματοοικονομική και τεχνική ωριμότητα· κλιμακωσιμότητα· και σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας. Εκτός από τα 41 έργα που επιλέγονται για χρηματοδότηση σήμερα, άλλα ελπιδοφόρα αλλά ανεπαρκώς ώριμα έργα θα λάβουν αναπτυξιακή συνδρομή από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Τα έργα αυτά θα ανακοινωθούν κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2023. Στο τέλος του έτους, η Επιτροπή θα προκηρύξει την επόμενη πρόσκληση υποβολής προτάσεων για έργα μεγάλης κλίμακας στο πλαίσιο του Ταμείου Καινοτομίας, με αυξημένο προϋπολογισμό ύψους 4 δισ. ευρώ.
Ιστορικό
Το Ταμείο Καινοτομίας του ΣΕΔΕ της ΕΕ είναι ένα από τα μεγαλύτερα χρηματοδοτικά προγράμματα στον κόσμο για την ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών και τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών. Αποτελεί ένα από τα βασικά εργαλεία του βιομηχανικού σχεδίου της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Χρηματοδοτούμενο από τα έσοδα από τον πλειστηριασμό δικαιωμάτων από το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ της ΕΕ), έχει ήδη διοργανώσει δύο προσκλήσεις υποβολής προτάσεων μεγάλης κλίμακας για τη χορήγηση επιχορηγήσεων ύψους 1,1 δισ. ευρώ και 1,8 δισ. ευρώ σε 7 και 16 έργα, αντίστοιχα.
Με έσοδα που επί του παρόντος εκτιμώνται σε περίπου 40 δισ. ευρώ έως το 2030[1], το Ταμείο Καινοτομίας έχει ως στόχο να βοηθήσει τις επιχειρήσεις να επενδύσουν στην καθαρή ενέργεια και να διαθέσουν στην αγορά τεχνολογίες που μπορούν να απανθρακοποιήσουν την ευρωπαϊκή βιομηχανία, ενισχύοντας παράλληλα την ανταγωνιστικότητά της. Οι επιχορηγήσεις χορηγούνται για την κάλυψη του χάσματος κόστους μεταξύ των εν λόγω καινοτόμων τεχνολογιών και των συμβατικών τεχνολογιών. Το Ταμείο Καινοτομίας χορηγεί επιχορηγήσεις μέσω τακτικών προσκλήσεων υποβολής προτάσεων και, μελλοντικά, μέσω ανταγωνιστικών διαδικασιών υποβολής προσφορών (δημοπρασίες).
Το 2023 η αναθεώρηση της οδηγίας για το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ ενίσχυσε το Ταμείο Καινοτομίας ώστε να πρωτοστατήσει στον τομέα της καθαρής τεχνολογίας και έδωσε το παράδειγμα σε παγκόσμιο επίπεδο για να συμβάλει στην επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, αυξάνοντας τον προϋπολογισμό του και εισάγοντας νέα εργαλεία πλειστηριασμού. Όπως ανακοινώθηκε στο σχέδιο REPowerEU, τα έργα στο πλαίσιο της παρούσας πρόσκλησης θα παράσχουν περαιτέρω στήριξη για τη σταδιακή κατάργηση των ρωσικών εισαγωγών ορυκτών καυσίμων από την ΕΕ.
Το Ταμείο Καινοτομίας έχει συσταθεί από τον Ευρωπαϊκό Εκτελεστικό Οργανισμό για το Κλίμα, τις Υποδομές και το Περιβάλλον (CINEA), ενώ η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) παρέχει αναπτυξιακή συνδρομή σε ελπιδοφόρα έργα που δεν είναι επαρκώς ώριμα για επιχορηγήσεις του Ταμείου Καινοτομίας.
Η παρούσα πρόσκληση υποβολής έργων προσέλκυσε 239 αιτήσεις. Περίπου 196 ήταν επιλέξιμες και αποδεκτές για αξιολόγηση. Πάνω από το 40 % των επιλέξιμων έργων υπερέβησαν όλα τα κατώτατα όρια αξιολόγησης και θα μπορούσαν να ληφθούν υπόψη για τη «σφραγίδα κυριαρχίας», το νέο σήμα ποιότητας της ΕΕ που θα απονέμεται σε έργα υψηλής ποιότητας που συμβάλλουν στους στόχους της πλατφόρμας στρατηγικών τεχνολογιών για την Ευρώπη (STEP).
