Σήμερα, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξέδωσε σύσταση σχετικά με το «Σύμφωνο για την Έρευνα και την Καινοτομία στην Ευρώπη» (Σύμφωνο για την Ε&Κ), καθώς και τα συμπεράσματά του σχετικά με τη μελλοντική διακυβέρνηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας.
Το Σύμφωνο για την Ε&Κ καθορίζει κοινές αξίες και αρχές για την έρευνα και την καινοτομία στην Ευρώπη, όπως η ελευθερία της επιστημονικής έρευνας και η ελεύθερη κυκλοφορία ερευνητών και γνώσεων. Περιγράφει επίσης 16 κοινούς τομείς προτεραιότητας για την ανάληψη κοινής δράσης, οι οποίοι καλύπτουν, μεταξύ άλλων, την προώθηση της ανοικτής επιστήμης, την ταχύτερη ανταλλαγή γνώσεων και δεδομένων και την ενίσχυση της επιστημονικής υπεροχής και αριστείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τη συμμετοχή όλων των ευρωπαϊκών περιφερειών και όλων των Ευρωπαίων πολιτών.
Ταυτόχρονα, τα συμπεράσματα του Συμβουλίου περιλαμβάνουν το πρώτο θεματολόγιο πολιτικής για τον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας, στο οποίο καθορίζονται 20 εθελοντικές δράσεις για τα επόμενα τρία έτη. Μεταξύ των δράσεων αυτών συγκαταλέγονται η προώθηση ελκυστικών και βιώσιμων επαγγελματικών σταδιοδρομιών για τους ερευνητές, η προσέγγιση επιστήμης και πολιτών και η βελτίωση της πρόσβασης στην αριστεία σε ολόκληρη την ΕΕ.
Από κοινού, το Σύμφωνο και τα συμπεράσματα παρουσιάζουν ένα νέο όραμα και προτεραιότητες, επιβεβαιώνουν την προσήλωση της ΕΕ και των κρατών μελών στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας και δημιουργούν μια νέα δομή για τη διαχείρισή του. Αποτελούν σημαντικό ορόσημο στην πορεία προς την υλοποίηση του «νέου Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας για την Έρευνα και την Καινοτομία».
Η κ. Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, εκτελεστική αντιπρόεδρος για μια Ευρώπη Έτοιμη για την Ψηφιακή Εποχή, δήλωσε: «Προωθούμε μαζί με τα κράτη μέλη το Σύμφωνο για την Έρευνα και την Καινοτομία, καθώς και μια νέα και αποτελεσματική δομή διακυβέρνησης του νέου Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας. Ο καθορισμός των κοινών μας αξιών και των στρατηγικών μας προτεραιοτήτων στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας θα μας βοηθήσει να ενώσουμε τις προσπάθειές μας στην έρευνα και την καινοτομία και να προσφέρουμε καινοτόμες και βιώσιμες λύσεις στην αγορά.»
Η κ. Μαρίγια Γκαμπριέλ, Επίτροπος Καινοτομίας, Έρευνας, Πολιτισμού, Εκπαίδευσης και Νεολαίας, δήλωσε: «Η έγκριση του Συμφώνου και των συμπερασμάτων του Συμβουλίου αποτελεί ένα βήμα προς τη δημιουργία ενός EXE έτοιμου για το μέλλον. Δείχνει την κοινή μας δέσμευση να κινητοποιήσουμε τις πολιτικές έρευνας και καινοτομίας με συγκεκριμένες δράσεις ώστε να αντιμετωπίσουμε τις σημερινές προκλήσεις και ιδίως την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση. Το νέο πλαίσιο διακυβέρνησης θα μας επιτρέψει να συνεργαζόμαστε ακόμη πιο στενά με τα κράτη μέλη και τα ενδιαφερόμενα μέρη έτσι ώστε να δημιουργήσουμε μια ενιαία, χωρίς σύνορα αγοράς έρευνας, καινοτομίας και τεχνολογίας, την οποία η Ευρώπη χρειάζεται για να παραμείνει ανταγωνιστική.»
Το Σύμφωνο για την Ε&Κ επιβεβαιώνει τη φιλοδοξία της Ευρώπης να προβεί σε μεταρρυθμίσεις προκειμένου να στηρίξει την έρευνα και την καινοτομία και θέτει τις βάσεις για έναν απλουστευμένο συντονισμό με τα κράτη μέλη και έναν επικαιροποιημένο μηχανισμό παρακολούθησης με σκοπό την αξιολόγηση της προόδου που σημειώνεται. Η νέα διακυβέρνηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (ΕΧΕ) θα βελτιώσει την τρέχουσα δομή, επιτρέποντας τη στενότερη συνεργασία καθώς και τον συντονισμό των πολιτικών σε ολόκληρη την ΕΕ και τα κράτη μέλη της. Εδώ περιλαμβάνεται η εκπόνηση του πρώτου θεματολογίου πολιτικής για τον ΕΧΕ με συγκεκριμένες δράσεις για τα επόμενα τρία έτη. Οι τομείς προτεραιότητας για την ανάληψη δράσης που καθορίζονται στο Σύμφωνο δημιουργούν ένα σταθερό πλαίσιο για τις επικαιροποιήσεις του κοινού θεματολογίου πολιτικής για τον ΕΧΕ την περίοδο μετά το 2024.
Πέραν αυτού, στις αρχές του 2022, θα συσταθεί το Φόρουμ του ΕΧΕ, μια ομάδα εμπειρογνωμόνων υπό την αιγίδα της Επιτροπής, αποτελούμενη από εκπροσώπους της Επιτροπής και των κρατών μελών. Στο πλαίσιο του Φόρουμ του ΕΧΕ, τα κράτη μέλη και η Επιτροπή θα σχεδιάζουν και θα συντονίζουν από κοινού την υλοποίηση των δράσεων του ΕΧΕ, θα προετοιμάζουν τις μελλοντικές επικαιροποιήσεις του θεματολογίου πολιτικής για τον ΕΧΕ και θα διασφαλίζουν τη συμμετοχή των συνδεδεμένων χωρών του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», των σχετικών τρίτων χωρών και των ενδιαφερόμενων μερών. Έως τα μέσα του 2022 θα δημιουργηθεί επίσης το νέο σύστημα παρακολούθησης του ΕΧΕ, το οποίο θα περιλαμβάνει έναν πίνακα αποτελεσμάτων, έναν πίνακα εργαλείων και μια διαδικτυακή πλατφόρμα πολιτικής.
Ιστορικό
Ο Ευρωπαϊκός Χώρος Έρευνας εγκαινιάστηκε το 2000 και αποσκοπεί στην καλύτερη ενοποίηση των ευρωπαϊκών συστημάτων έρευνας και καινοτομίας και στην ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ της ΕΕ, των κρατών μελών και των ενδιαφερόμενων μερών.
Το μεταβαλλόμενο περιβάλλον που βιώνουμε σήμερα, συμπεριλαμβανομένων των φιλοδοξιών της ΕΕ όσον αφορά την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση και των επιπτώσεων της πανδημίας του κορονοϊού στην οικονομία και την κοινωνία, δημιούργησε νέες ανάγκες για τον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας. Η διαδικασία αναζωογόνησης του ΕΧΕ ξεκίνησε το 2018. Η ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Ένας νέος ΕΧΕ για την έρευνα και την καινοτομία», του Σεπτεμβρίου 2020, καθόρισε ένα νέο όραμα, το οποίο εγκρίθηκε στα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τον νέο ΕΧΕ τον Δεκέμβριο του 2020. Η σύσταση του «Φόρουμ του ΕΧΕ για τη μετάβαση», μιας ομάδας εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής και των κρατών μελών, σηματοδότησε την έναρξη των κοινών εργασιών στις αρχές του 2020.
Σε συνέχεια της πρότασης της Επιτροπής του Ιουλίου 2021, το Σύμφωνο για την Ε&Κ καθορίζει τομείς προτεραιότητας για την ανάληψη κοινής δράσης στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας, εκφράζει τη φιλοδοξία για επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις και θέτει τις βάσεις για μια απλουστευμένη διαδικασία συντονισμού και παρακολούθησης της πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ και κρατών μελών, επιτρέποντας στα κράτη μέλη να ανταλλάσσουν τις μεταρρυθμιστικές και επενδυτικές προσεγγίσεις τους και να ενισχύουν την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών.
Η σημερινή έγκριση του Συμφώνου για την Ε&Κ και των συμπερασμάτων του Συμβουλίου, συμπεριλαμβανομένου του πρώτου θεματολογίου πολιτικής για τον ΕΧΕ, αποτελεί ένα ουσιαστικό βήμα στην πορεία προς την υλοποίηση του οράματος αυτού. Και στα δύο ορόσημα που εγκρίθηκαν σήμερα συνέβαλαν σε μεγάλο βαθμό οι εργασίες στο πλαίσιο του Φόρουμ του ΕΧΕ, στο οποίο συμμετείχαν και τα ενδιαφερόμενα μέρη.
