Αντί να θέτει τόσο φιλόδοξους στόχους για την παραγωγή καθαρών τεχνολογιών (CleanTech), η Ευρωπαϊκή Ένωση θα ήταν προτιμότερο να επικεντρωθεί στη διευκόλυνση των επενδύσεων του ιδιωτικού τομέα στην καθαρή τεχνολογία, παρέχοντας τις κατάλληλες ευνοϊκές συνθήκες-πλαίσιο. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος δράσης που θα μπορούσε τελικά να εξασφαλίσει στην Ευρώπη ανταγωνιστικό πλεονέκτημα συγκριτικά με την Κίνα και τις ΗΠΑ στην παραγωγή καθαρής τεχνολογίας, σημειώνει η έκθεση του ινστιτούτου Bruegel.
Οι χώρες της ΕΕ εγκατέστησαν 41,4 νέας φωτοβολταϊκής ισχύος το 2022, ενώ οι κατασκευαστές της ΕΕ παρήγαγαν μόνο 1,7 GW πλακιδίων, 1,37 GW κυψελών και 9,22 GW μονάδων αναφέρουν τα στοιχεία του Solar Power. Με άλλα λόγια, οι κατασκευαστές ηλιακής ενέργειας της ΕΕ, ακόμα και αν αν όλη η παραγωγή τους είχε αναπτυχθεί στην ΕΕ, θα είχαν καλύψει μόνο το 4%, το 3% και το 22% των αναγκών σε εγκαταστάσεις ηλιακής ενέργειας.
Όσον αφορά τις ανεμογεννήτριες, η Ευρώπη βρίσκεται σε καλή θέση. Το 2022, τα κράτη μέλη της ΕΕ εγκατέστησαν 19,2 GW νέας αιολικής ισχύος: 16,7 GW στην ξηρά και 2,5 GW στη θάλασσα(Wind Europe, 2023). Το 2021, όσον αφορά την χερσαία αιολική δυναμικότητα, οι κατασκευαστές της ΕΕ παρήγαγαν πτερύγια ανεμογεννητριών αξίας 17 GW και περισσότερα από 11 GW ατρακτίδια και πύργους (Wind Europe, 2023), που αντιστοιχούν στο 102% και 71% των αναγκών ανάπτυξης του επόμενου έτους. Για την υπεράκτια ενέργεια, παρήγαγαν πτερύγια, ατρακτίδια και πύργους που αντιστοιχούν σε 2,9 GW, 6,7 GW και 7 GW αντίστοιχα (IEA, 2023), ή ισοδύναμα 116% και 286% των αναγκών ανάπτυξης του επόμενου έτους.
Εν τω μεταξύ, πάνω από το 90% των σχετικών με τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια προσθηκών σε χωρητικότητα μπαταριών στην ΕΕ το 2021 αφορούσαν τα ηλεκτρικά οχήματα. Οι ευρωπαϊκές πωλήσεις ηλεκτρικών οχημάτων το 2021 ανήλθαν σε 2,3 εκατομμύρια μονάδες, που αντιστοιχούν περίπου σε 156 GWh. Ωστόσο, η εγχώρια κατασκευαστική ικανότητα μπαταριών κυμαινόταν γύρω στις 60 GWh, ή ισοδύναμη με το 38% περίπου των εγχώριων αναγκών ανάπτυξης (αλλά αντιπροσωπεύει επί του παρόντος μόνο το 7% περίπου της παγκόσμιας κατασκευαστικής ικανότητας), σημειώνει η έκθεση.
Οι αντλίες θερμότητας που παράγονται στην Ευρώπη εξυπηρετούν κυρίως την εγχώρια αγορά. Το 2021, η παγκόσμια παραγωγική ικανότητα αντλιών θερμότητας (εξαιρουμένων των κλιματιστικών) ήταν 120 GW. Η ΕΕ συνεισέφερε περίπου 19 GW και αντιπροσώπευε το 68% των 2,18 εκατομμυρίων νέων εγκατεστημένων αντλιών θερμότητας στην Ευρώπη 3 . Η Κίνα προμηθεύει τους περισσότερους συμπιεστές για τις αντλίες αέρα-αέρα, ενώ η Ευρώπη παραμένει η κύρια πηγή για τις αντλίες αέρα-νερού και τις αντλίες εδάφους.
Τέλος, η δυναμικότητα κατασκευής ηλεκτρολυτών νερού στην Ευρώπη κυμαίνεται σήμερα μεταξύ 2 GW και 3,3 GW ετησίως (Hydrogen Europe, 2022), αρκετά πιο ψηλά από την τρέχουσα εγκατεστημένη δυναμικότητα, η οποία είναι ίση με 0,16 GW. Η μεγάλη διαφορά μεταξύ της σημερινής παραγωγικής ικανότητας και της μελλοντικής δυνατής ανάπτυξης εξηγείται από τις καθυστερήσεις μεταξύ των επενδυτικών αποφάσεων και της λειτουργικής ανάπτυξης, την έλλειψη ζήτησης υδρογόνου σε σύγκριση με την ικανότητα προσφοράς και τα ρυθμιστικά εμπόδια. Αξίζει να σημειωθεί ότι η παραγωγική ικανότητα ηλεκτρολυτών της ΕΕ απέχει ακόμη πολύ από τον στόχο των 17,5 GW/έτος που έχει τεθεί για το 2030.
Συμπερασματικά, η ανάλυση σημειώνει πως η πανταχού εφαρμογή του στόχου του 40% για κάθε τομέα καθαρής τεχνολογίας, όπως ορίζεται στην πρόταση της NZIA, μπορεί να μην έχει νόημα, λαμβάνοντας υπόψη τις πολύ διαφορετικές παραμέτρους των διαφόρων καθαρών τεχνολογιών. Για τους ηλιακούς συλλέκτες, η επίτευξη αυτού του στόχου θα ήταν πολύ δύσκολη και πιθανότατα πολύ δαπανηρή, ενώ θα ήταν πολύ πιο εύκολη (και μάλιστα πολύ συντηρητική) για άλλες τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένων των ανεμογεννητριών και των μπαταριών. Δεν είναι επίσης σαφές σε ποιο βαθμό ο στόχος θα εφαρμοζόταν στα συστατικά και τα υλικά που χρησιμοποιούνται στις προσδιορισμένες καθαρές τεχνολογίες. Αυτό είναι ένα κρίσιμο ζήτημα, διότι η πρόσβαση σε αυτά τα εξαρτήματα αποτελεί συχνά σημαντικό εμπόδιο για την εγχώρια παραγωγή στην Ευρώπη.
Σημειώνεται πως η κυριαρχία της Κίνας σε αυτόν τον τομέα και οι επιδοτήσεις που προσφέρονται στο πλαίσιο του νόμου των ΗΠΑ για τη μείωση του πληθωρισμού (IRA) ανάγκασαν την Κομισιόν τον Φεβρουάριο του 2023 να δημοσιεύσει ένα βιομηχανικό σχέδιο, με στόχο την ενίσχυση του ευρωπαϊκού τομέα καθαρής τεχνολογίας και την επιτάχυνση της μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα. Το σχέδιο Net-Zero Industry Act θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα της παραγωγής πράσινων τεχνολογιών και θα καταστήσει το ενεργειακό σύστημα της Ευρώπης πιο ασφαλές και βιώσιμο. Στόχος είναι η συνολική παραγωγική ικανότητα καθαρών τεχνολογιών στην ΕΕ, να προσεγγίσει ή να καλύψει τουλάχιστον το 40% των αναγκών της ΕΕ έως το 2030.
