Η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών γιορτάζει στις 2 Ιουνίου 2022 ένα σημαντικό ορόσημο, τα 10 χρόνια από την έναρξή της, με μια συζήτηση υψηλού επιπέδου — Η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών 10 χρόνια μετά: έτοιμη για το μέλλον; — στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) στις Βρυξέλλες. Η εκδήλωση θα ξεκινήσει με ομιλίες της κ. Κρίστα Σβένγκ, προέδρου της ΕΟΚΕ, και της κ. Ντούμπραβκα Σούιτσα, αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αρμόδια για τη Δημοκρατία και τη Δημογραφία.
Συμμετέχοντες και συμμετέχουσες από όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση θα παρευρεθούν στην υβριδική εκδήλωση, παίρνοντας μέρος σε συζητήσεις τόσο στις Βρυξέλλες, όσο και διαδικτυακά. Ορισμένες συνεδρίες θα ανατρέξουν στα τελευταία 10 έτη της ΕΠΠ, εστιάζοντας στις επιτυχίες και τις προκλήσεις της. Άλλες συνεδρίες θα επικεντρωθούν στο μέλλον της ΕΠΠ, καθώς το εργαλείο εξελίσσεται και προσελκύει περισσότερους νέους, ή από τη σκοπιά των διοργανωτών/-τριών τρεχουσών πρωτοβουλιών.
Στην εκδήλωση θα εξεταστεί επίσης ο τρόπος με τον οποίο η ΕΠΠ και άλλα παρόμοια συμμετοχικά εργαλεία έχουν συμβάλει στην εξέλιξη της δημοκρατίας, ιδίως στο πλαίσιο των απειλών κατά της δημοκρατίας, και θα συζητηθεί πώς μπορούν να ενισχύσουν περαιτέρω τη δημοκρατία στην ΕΕ.
Τι είναι η ΕΠΠ;
Η ΕΠΠ είναι το πρώτο εργαλείο που επιτρέπει στους πολίτες από όλες τις χώρες της ΕΕ να ενώνουν τις δυνάμεις τους και να ζητούν νομοθετικές αλλαγές σε ευρωπαϊκό επίπεδο για θέματα που θεωρούν σημαντικά.
Η ΕΠΠ θεσπίστηκε με τη Συνθήκη της Λισαβόνας, η οποία άρχισε να ισχύει την 1η Δεκεμβρίου 2009, ενώ τέθηκε σε λειτουργία την 1η Απριλίου 2012, όταν άρχισε να εφαρμόζεται ο πρώτος κανονισμός ΕΠΠ. Αυτό οδήγησε στην πρώτη καταχώριση πρωτοβουλίας την Ημέρα της Ευρώπης, στις 9 Μαΐου 2012. Μία από τις πρωτοβουλίες πολιτών που ακολούθησε λίγο αργότερα — «Η ύδρευση και η αποχέτευση είναι ανθρώπινο δικαίωμα! Το νερό είναι δημόσιο αγαθό, όχι εμπόρευμα!», — ήταν η πρώτη που πέτυχε τον απαιτούμενο στόχο του 1 εκατ. υπογραφών Ευρωπαίων πολιτών από τουλάχιστον 7 χώρες της ΕΕ.
Η ΕΠΠ αποσκοπεί στη συμμετοχή των πολιτών της ΕΕ από διάφορες χώρες σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος καθώς και στη δημιουργία αισθήματος συμπόρευσης, συμμετοχής και εταιρικής σχέσης — ενισχύοντας τη διεθνική κοινωνία των πολιτών και τη δημοκρατία.
Το πεδίο εφαρμογής του εργαλείου ΕΠΠ καλύπτει τομείς πολιτικής στους οποίους η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει την εξουσία να προτείνει νομοθετική δράση. Αυτοί είναι το περιβάλλον, η γεωργία, οι μεταφορές, η προστασία των καταναλωτών, τα κοινωνικά δικαιώματα, αλλά και άλλοι τομείς που επηρεάζουν την καθημερινή ζωή των ανθρώπων.
Συγκεκριμένες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες πολιτών μπορούν να δρομολογηθούν από μια βασική ομάδα διοργανωτών από τουλάχιστον 7 κράτη μέλη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ελέγχει πρώτα τη νομική βιωσιμότητα της πρωτοβουλίας προτού επιτρέψει στους διοργανωτές να αρχίσουν να συγκεντρώνουν υπογραφές. Αφότου συλλεχθούν 1 εκατομμύριο υπογραφές και στη συνέχεια επαληθευτούν από τις εθνικές αρχές, το Σώμα των Επιτρόπων εγκρίνει επίσημη απάντηση στην πρωτοβουλία, με την οποία αποφασίζει ποια δράση πρέπει να αναληφθεί ή όχι και γιατί.
Τα τελευταία 10 χρόνια, περισσότεροι από 800 πολίτες διοργανωτές έχουν ξεκινήσει περίπου 90 ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες πολιτών, συγκεντρώνοντας πάνω από 16 εκατομμύρια υπογραφές από ολόκληρη την ΕΕ. Έκαναν χρήση του δικαιώματός τους να θέσουν ένα σημαντικό ζήτημα σε επίπεδο ΕΕ — για να πυροδοτήσουν τον διάλογο, να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση και να επιτύχουν αλλαγή πολιτικής.
Είναι επίσης δικαίωμα κάθε πολίτη της ΕΕ να υπογράφει και να υποστηρίζει μια εν εξελίξει πρωτοβουλία πολιτών.
Η πιο πρόσφατη πρωτοβουλία που καταχωρίστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 27 Απριλίου 2022 είναι η πρωτοβουλία «End The Slaughter Age» (Βάλτε τέλος στην εποχή των σφαγών). Η πρωτοβουλία καλεί την Επιτροπή να αποκλείσει την κτηνοτροφία από τις δραστηριότητες που είναι επιλέξιμες για γεωργικές επιδοτήσεις και να συμπεριλάβει ηθικές και οικολογικές εναλλακτικές λύσεις, όπως η κυτταρική γεωργία και οι φυτικές πρωτεΐνες. Επίσης, ζητεί να θεσπιστούν κίνητρα για την παραγωγή και την πώληση προϊόντων φυτικής προέλευσης και προϊόντων κυτταρικής γεωργίας.
Επί του παρόντος, 17 ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες πολιτών συγκεντρώνουν υπογραφές για διάφορα θέματα: ζητούν νέους κανόνες για τη μείωση των επιπτώσεων στην κλιματική αλλαγή, κανόνες για την προστασία των ζώων, τον αθλητισμό, την προστασία των δεδομένων, την εμπορική πολιτική της ΕΕ ή τη θέσπιση καθολικού βασικού εισοδήματος.
Επιτυχημένες πρωτοβουλίες ΕΠΠ
Οι πρωτοβουλίες που έχουν συγκεντρώσει επιτυχώς 1 εκατομμύριο υπογραφές και έχουν λάβει επίσημη απάντηση από την Επιτροπή είναι, μεταξύ άλλων, οι εξής:
- Η ύδρευση και η αποχέτευση είναι ανθρώπινο δικαίωμα! Το νερό είναι δημόσιο αγαθό, όχι εμπόρευμα!: Η πρώτη πρωτοβουλία πολιτών που συγκέντρωσε 1 εκατομμύριο υπογραφές οδήγησε στην αναθεώρηση της οδηγίας της ΕΕ για το πόσιμο νερό, η οποία περιλαμβάνει την υποχρέωση των κρατών μελών να βελτιώσουν την πρόσβαση στο νερό και να διασφαλίσουν την πρόσβαση των ευάλωτων και περιθωριοποιημένων ομάδων.
- Ban glyphosate and protect people and the environment from toxic pesticides (Απαγόρευση γλυφοσάτης και προστασία των πολιτών και του περιβάλλοντος από τα τοξικά φυτοφάρμακα): Μια πρωτοβουλία που καλεί τα κράτη μέλη να απαγορεύσουν τη γλυφοσάτη, να μεταρρυθμίσουν τη διαδικασία έγκρισης των φυτοφαρμάκων και να καθορίσουν υποχρεωτικούς στόχους μείωσης της χρήσης φυτοφαρμάκων σε επίπεδο ΕΕ. Ανταποκρινόμενη στην πρωτοβουλία αυτή, η Επιτροπή αναθεώρησε τον κανονισμό για τη γενική νομοθεσία για τα τρόφιμα, αυξάνοντας τη διαφάνεια της αξιολόγησης κινδύνου στην αλυσίδα τροφίμων στην ΕΕ. Επιπροσθέτως, η στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» περιλαμβάνει φιλόδοξους στόχους για τα φυτοφάρμακα, όπως μείωση κατά 50 % της χρήσης τους και του κινδύνου από τα χημικά και τα πλέον επικίνδυνα φυτοφάρμακα.
- End the Cage Age (Τέλος στα κλουβιά): Πρωτοβουλία με την οποία ζητείται η θέσπιση νομοθεσίας για την απαγόρευση της χρήσης κλουβιών για ορισμένα εκτρεφόμενα ζώα. Στην απάντησή της, η Επιτροπή δεσμεύεται να υποβάλει, έως το τέλος του 2023, νομοθετική πρόταση για τη σταδιακή κατάργηση και, εντέλει, την απαγόρευση της χρήσης συστημάτων κλουβιών για όλα τα ζώα που αναφέρονται στην πρωτοβουλία.
Την 1η Ιουνίου 2022, το δίκτυο υπευθύνων επικοινωνίας για την ΕΠΠ —συμπεριλαμβανομένων των εθνικών σημείων επαφής για την ΕΠΠ, των πρεσβευτών της ΕΠΠ, των εκπροσώπων του φόρουμ ΕΠΠ, καθώς και εμπειρογνωμόνων από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και άλλων σχετικών ενδιαφερόμενων φορέων— θα συμμετάσχει σε συνεδρίαση εργασίας στις Βρυξέλλες. Εκπρόσωποι από περισσότερες από 19 χώρες θα ενώσουν τις δυνάμεις τους προκειμένου να συζητήσουν για την επικοινωνία σχετικά με την ενεργό συμμετοχή στα κοινά και τη δημοκρατία γενικότερα, αλλά και την ΕΠΠ ειδικότερα. Μάθετε περισσότερα για τα εθνικά σημεία επαφής για την ΕΠΠ https://europa.eu/citizens-initiative/contact-points-national-level_gr και τους εθνικούς πρεσβευτές της ΕΠΠ.
