Σύμφωνα με την έκθεση Cost of a Data Breach Report 2024 της IBM, το μέσο κόστος μιας επίθεσης ransomware ανέρχεται σε 4,91 εκατομμύρια δολάρια. Το ποσό αυτό μπορεί να αυξηθεί σημαντικά, ανάλογα με το αν εμπλέκονται ή όχι οι διωκτικές αρχές. Πέρα από το άμεσο οικονομικό βάρος, η διαδικασία ανάκαμψης από μια τέτοια επίθεση μπορεί να διαρκέσει ημέρες, μήνες ή ακόμη και χρόνια. Η διάρκεια αυτή εξαρτάται από παράγοντες όπως η ανθεκτικότητα του δράστη απειλής και η ετοιμότητα της ομάδας κυβερνοασφάλειας.
Η διαχείριση της ανάκαμψης και το κόστος που τη συνοδεύει αποτελούν σοβαρές προκλήσεις — και μπορούν να γίνουν ακόμη πιο προβληματικά όταν μια επιχείρηση αποφασίζει να πληρώσει λύτρα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, βασίζεται στην καλή θέληση του δράστη για την παροχή του κλειδιού αποκρυπτογράφησης.
Παίζοντας αυτό το παιχνίδι πιθανοτήτων, οι επιχειρήσεις συχνά καταλήγουν να κοιτούν τα «συντρίμμια» των αποτυχιών της πολιτικής κυβερνοασφάλειας που εφαρμόζουν.
Αλλά τι θα συνέβαινε αν υπήρχε τρόπος να αντιμετωπίσουμε αυτή τη δαπανηρή και καταστροφική απάτη;
Ένα κρίσιμο τοπίο για τις επιχειρήσεις όλων των μεγεθών
Λόγω της συνεχώς εξελισσόμενης φύσης του ransomware, αλλά και της εμπλοκής κρατικών φορέων, το τοπίο των ψηφιακών απειλών παραμένει ιδιαίτερα δυσμενές για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), τις επιχειρήσεις γενικότερα και τις κρατικές υποδομές. Το ποσοστό εμφάνισης ransomware συνεχίζει να αυξάνεται, αντιπροσωπεύοντας πλέον το 23% όλων των παραβιάσεων, σύμφωνα με τη Verizon.
Η κατάσταση είναι ακόμη πιο δύσκολη για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες διαθέτουν περιορισμένα κονδύλια για την κυβερνοασφάλεια. Οι ΜΜΕ αποτελούν σταθερό στόχο για τους φορείς ransomware. Χαρακτηριστικά, στην Ασία και τον Ειρηνικό, η παγκόσμια εταιρία λογισμικού ασφαλείας ESET διαπίστωσε ότι 1 στις 4 επιθέσεις εναντίον ΜΜΕ ήταν επίθεση ransomware.
Η αποτελεσματικότερη άμυνα απέναντι στο ransomware είναι, πάνω απ’ όλα, η πρόληψη
Η ESET αναγνωρίζει τη σημασία της πρόληψης ως το πρώτο και βασικό βήμα για την επιτυχία της κυβερνοασφάλειας. Αυτό επιβεβαιώνεται από τις ιστορίες επιτυχίας του ESET MDR, οι οποίες παρουσιάστηκαν στο ETeC 2024. Εκεί, οι ομάδες ασφαλείας της ESET κατάφεραν να σταματήσουν το Mallox ransomware στα πρώτα του στάδια, πριν προλάβει να προκαλέσει οποιαδήποτε ζημιά.
Από την άλλη πλευρά, οι επιχειρήσεις που δε δίνουν προτεραιότητα στην πρόληψη ως βασικό πυλώνα της αμυντικής τους στρατηγικής, καλούνται να εγκαταλείψουν την επιλογή της ποινικά υποβοηθούμενης ανάκτησης – δηλαδή την καταβολή λύτρων – και να εστιάσουν στη βελτίωση των τακτικών αποκατάστασης.
Τυπική ανάκτηση ransomware: Μια χαμένη μάχη;
Υπάρχουν κυρίως τρεις τρόποι αντίδρασης σε μια επίθεση ransomware:
- Επαναφορά συστημάτων από αντίγραφα ασφαλείας
- Αναμονή για τη δημοσίευση του κλειδιού αποκρυπτογράφησης, το οποίο συχνά παρέχεται από ερευνητές κυβερνοασφάλειας
- Καταβολή λύτρων, με την ελπίδα ότι θα παρασχεθεί το κλειδί αποκρυπτογράφησης
Το πρόβλημα είναι ότι όλες αυτές τις προσεγγίσεις έχουν μειονεκτήματα.
Τα αντίγραφα ασφαλείας θεωρούνται η δεύτερη καλύτερη επιλογή μετά την πρόληψη. Αποτελούν ένα πολύτιμο εργαλείο για την επαναφορά των συστημάτων σε μια προηγούμενη, σταθερή κατάσταση — είτε μετά από επίθεση κακόβουλου λογισμικού, είτε μετά από αποτυχημένη ενημέρωση, είτε κατά τη μετάβαση σε νέα συσκευή.
Είναι, με άλλα λόγια, ένας τρόπος να “γυρίσει κανείς το χρόνο πίσω”.
Ωστόσο, ακόμα και όταν είναι σωστά ρυθμισμένα, τα αντίγραφα ασφαλείας δεν εγγυώνται την πλήρη διατήρηση όλων των δεδομένων. Μπορεί να υπάρχουν απώλειες, είτε λόγω παραλείψεων κατά τη δημιουργία τους, είτε λόγω ταυτόχρονης μόλυνσης των αρχείων αντιγράφων.
Μια άλλη προσέγγιση είναι η αναμονή για τη δημοσίευση κλειδιών αποκρυπτογράφησης. Ερευνητές ασφαλείας, όπως αυτούς που συμμετέχουν στην πρωτοβουλία No More Ransom (συμπεριλαμβανομένης της ESET), εργάζονται εντατικά για την ανάλυση του κακόβουλου λογισμικού. Ωστόσο, αυτή η διαδικασία απαιτεί πολύ χρόνο και τεχνογνωσία. Έτσι, για σκοπούς ανάκτησης, μια επιχείρηση ενδέχεται να περιμένει για μήνες ή ακόμα και χρόνια, με τα συστήματά της κλειδωμένα.
Η επίσημη σύσταση των φορέων ασφαλείας είναι η μη καταβολή λύτρων. Παρόλα αυτά, σε καταστάσεις ακραίας απόγνωσης, ορισμένες εταιρείες επιλέγουν να πληρώσουν, ελπίζοντας ότι θα λάβουν το απαραίτητο κλειδί. Αν ληφθεί αυτή η απόφαση, είναι κρίσιμο να γίνει υπό την επίβλεψη των αρχών επιβολής του νόμου και σε συνεννόηση με τους ασφαλιστές κυβερνοασφάλειας, τόσο για λόγους ευθύνης όσο και για την ορθή καταγραφή των ενεργειών.
Αν μπορούσαμε να γυρίσουμε το χρόνο πίσω (για το ransomware)
Αν και τα αντίγραφα ασφαλείας είναι αναμφίβολα κρίσιμα για την ανάκαμψη μιας επιχείρησης από κυβερνοεπιθέσεις, μπορούν ταυτόχρονα να αποτελέσουν στόχο κακόβουλων δραστηριοτήτων.
Όσο μικρότερη είναι η πιθανότητα να επανέλθει μια επιχείρηση στην κανονική της λειτουργία, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να πληρώσει λύτρα για την αποκατάσταση των συστημάτων της.
Σε ένα πρόσφατο περιστατικό, η ομάδα MDR της ESET εντόπισε έναν απειλητικό παράγοντα που προσπάθησε να εκμεταλλευτεί μια ευπάθεια σε λογισμικό δημιουργίας αντιγράφων ασφαλείας και ανάκτησης, με σκοπό τη διαγραφή των αντιγράφων ασφαλείας. Αντίστοιχες τακτικές υιοθετούνται ευρέως από κυβερνοεγκληματίες, με στόχο την καταστροφή ή την κρυπτογράφηση των αντιγράφων ασφαλείας — μια πρακτική που παρατηρείται στο 94% των περιστατικών ransomware.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, οι επιχειρήσεις που δε διαθέτουν επαρκώς προστατευμένα αντίγραφα ασφαλείας αντιμετωπίζουν υπερδιπλάσιο κόστος ανάκτησης σε σύγκριση με εκείνες που έχουν θωρακίσει τη διαδικασία δημιουργίας αντιγράφων.
Κάθε απειλή απαιτεί εξατομικευμένη προσέγγιση, ειδικά καθώς εξελίσσονται οι τακτικές των επιτιθέμενων. Συνολικά, το ransomware μπορεί να είναι ιδιαίτερα εξελιγμένο και ενοχλητικό, αλλά μπορεί να καταπολεμηθεί αποτελεσματικά. Σήμερα, υπάρχουν σύγχρονα και αξιόπιστα συστήματα που ενσωματώνουν τεχνολογίες ανίχνευσης και αποκατάστασης, προλαμβάνοντας τις απειλές προτού αυτές καταφέρουν να προκαλέσουν σοβαρές ζημιές. Αυτές οι λύσεις προστασίας συνδυάζουν προληπτικά μέτρα με μηχανισμούς αποκατάστασης, προσφέροντας αξιόπιστη προστασία απέναντι στις πιο εξελιγμένες επιθέσεις ransomware και διασφαλίζοντας ότι τα δεδομένα παραμένουν ασφαλή και ανέπαφα, ακόμη και σε περίπτωση εκτέλεσης κακόβουλου λογισμικού.
Και χάρη στα σύγχρονα εργαλεία αποκατάστασης και τα ασφαλή αντίγραφα ασφαλείας, το “ταξίδι στο χρόνο” για την αποκατάσταση των δεδομένων δεν είναι πλέον επιστημονική φαντασία.
