Η Κομισιόν αποφάσισε τελικά την παράταση κατά ένα χρόνο της προθεσμίας ολοκλήρωσης του Ταμείου Ανάκαμψης μετά την πίεση που αντιμετωπίζουν πολλά κράτη μέλη στην έγκαιρη υλοποίηση των σχετικών έργων.
Τις νομικές διαδικασίες ολοκληρώνουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή προκειμένου να είναι θεσμικά κατοχυρωμένες οι πληρωμές του Ταμείου Ανάκαμψης μετά την αναθεώρηση της καταληκτικής ημερομηνίας ολοκλήρωσης του ρόλου τους.
«Ο κανονισμός για το Ταμείο Ανάκαμψης και την Ανθεκτικότητας (RRF) ορίζει ότι τα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας καθορίζει ότι τα «ορόσημα» και οι στόχοι των κρατώ – μελών πρέπει να επιτευχθούν έως τις 31 Αυγούστου 2026 και οποιαδήποτε πληρωμή στο πλαίσιο του RRF πρέπει να εκτελεστεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2026. Τώρα η απόφαση της Κομισιόν αλλάζει άρδην το πλαίσιο και φυσικά επιβάλλεται η άμεση τροποποίηση του κανομισμού», δήλωσε σχετικά υψηλόβαθμος εκπρόσωπος της ΕΕ στο Euractiv.
Το Euractiv επικοινώνησε με την Επιτροπή με αφορμή μια ανάλυση που διεξήγαγε η εταιρεία συμβούλων επιχειρήσεων CRIDO, σύμφωνα με την οποία 43 από τις 56 σοβαρές επενδύσεις στο πλαίσιο του πολωνικού σχεδίου ανάκαμψης ενδέχεται να μην υλοποιηθούν πριν από το τέλος Αυγούστου 2026, με αποτέλεσμα να μην χρηματοδοτηθούν με κονδύλια της ΕΕ.
Ο Ζίγκφριντ Μουρεσάν, αντιπρόεδρος της ομάδας του κεντροδεξιού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ), δήλωσε στο Euractiv ότι επί του παρόντος, η κύρια εστίαση θα πρέπει να είναι στην υλοποίηση έργων και επενδύσεων, όπως προτείνει ο κανονισμός, αλλά είναι σύμφωνος με την παράταση. «Η προτεραιότητά μας τώρα πρέπει να είναι η υλοποίηση. Ο χρόνος είναι λίγος», σημείωσε ο Ρουμάνος ευρωβουλευτής.
Ωστόσο, ο Μουρεσάν παραδέχθηκε ότι είναι πολύ πιθανό μέχρι το τέλος του 2026 να μην έχουν εφαρμοστεί όλες οι μεταρρυθμίσεις, να μην έχουν ολοκληρωθεί όλες οι επενδύσεις και να μην έχουν πληρωθεί τα πάντα, άρα η παράταση είναι ορατή. «Νομίζω ότι η πιθανότητα αυτού του γεγονότος είναι μεγάλη. Θα περίμενα λοιπόν από εμάς -όχι τώρα, είναι πολύ νωρίς- αλλά του χρόνου, το 2025, να έχουμε μια ειλικρινή αξιολόγηση και εκτίμηση. Και αν το συμπέρασμα είναι ότι τα έργα που ξεκίνησαν χρειάζονται λίγο περισσότερο χρόνο για να ολοκληρωθούν, νομίζω ότι θα πρέπει να είμαστε ανοιχτοί σε αυτό» είπε.
Ο Βέλγος ευρωβουλευτής του ECR και πρόεδρος της Επιτροπής Προϋπολογισμών Γιόχαν βαν Όβερτβελντ είναι επίσης ανοιχτός σε μια παράταση. «Εάν υπάρχει ανάγκη για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα επειδή οι χώρες έχουν πρόβλημα με την εκπλήρωση των προϋποθέσεων – πράγμα που σημαίνει ότι εάν ξοδεύατε τα χρήματα νωρίτερα, δεν θα είχατε επαρκείς εγγυήσεις ότι τα χρήματα έχουν δαπανηθεί σωστά – τότε, φυσικά, είμαι υπέρ του να πάρουμε περισσότερο χρόνο για να μπορέσουμε να τα ξοδέψουμε με αποτελεσματικό και παραγωγικό τρόπο», δήλωσε στο Euractiv.
Μεγάλη η πίεση από την Πολωνία
Η υλοποίηση των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης έχει να αντιμετωπίσει σημαντικά προβλήματα σε αρκετές χώρες-μέλη της ΕΕ και σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως στην Πολωνία, οι πολιτικές συνθήκες έκαναν τις συνθήκες ακόμα πιο περίπλοκες σε σημείο που οι πόροι του Ταμείου ανάκαμψης και του Ταμείου Συνοχής «πάγωσαν» για μεγάλο χρονικό διάστημα προκαλώντας καθυστέρηση στις υλοποιήσεις των έργων. Ωστόσο, από τότε που ο Ντόναλντ Τουσκ έγινε πρωθυπουργός της Πολωνίας και ανακοίνωσε τις πολυαναμενόμενες δικαστικές μεταρρυθμίσεις για την αποκατάσταση του κράτους Δικαίου και της δημοκρατικής τάξης, οι σχέσεις έχουν βελτιωθεί. Η Κομισιόν ενέκρινε μάλιστα επίσημα στις 29 Φεβρουαρίου την αποδέσμευση κονδυλίων της ΕΕ ύψους έως 137 δισεκατομμυρίων ευρώ, όπως είχε ανακοινώσει την περασμένη εβδομάδα η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν κατά την επίσκεψή της στην Πολωνία. Ωστόσο, δεδομένων των καθυστερήσεων της προηγούμενης κυβέρνησης, η χώρα ίσως καταλήξει να λάβει τελικά χρηματοδότηση για λιγότερα έργα από ό,τι προβλεπόταν.
Ο Όρμπαν έκανε την αρχή
Εν τω μεταξύ, φαίνεται ότι δεν αντιμετωπίζει μόνο η Πολωνία προκλήσεις εφαρμογής. Σύμφωνα με τον Κρίστοφερ Γκλουκ, ειδικό της εταιρείας συμβούλων Forefront Advisers, η ΕΕ δεν μπορούσε να αγνοήσει το πιεστικό ζήτημα της παράτασης του Ταμείου Ανάκαμψης. «Ο Βίκτορ Όρμπαν ήταν ο πρώτος που ασχολήθηκε με τον ελέφαντα στο δωμάτιο, αλλά πάρα πολλά κράτη μέλη έχουν πάρα πολλά να χάσουν αν το ζήτημα δεν επιλυθεί», δήλωσε ο ίδιος στο Euractiv.
Τα κεφάλαια ανάκαμψης της Βουδαπέστης παραμένουν παγωμένα και κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για την ουκρανική βοήθεια, η Ουγγαρία ζήτησε, μεταξύ άλλων, να παραταθεί η διάρκεια του προγράμματος κατά δύο χρόνια, έως το 2028.
Ένας διπλωμάτης που εκπροσωπούσε ένα νότιο κράτος μέλος της ΕΕ είχε δηλώσει τότε στο Euractiv ότι το αίτημα του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν «ικανοποίησε» ορισμένους εταίρους της ΕΕ που αγωνίζονται με το Ταμείο Ανάκαμψης.
Ποιες είναι οι πολιτικές προτάσεις
Για τον Κρίστοφερ Γκλουκ υπάρχουν δύο λύσεις: «Πρώτον, η φιλόδοξη επιλογή της παράτασης της προθεσμίας για τη νέα καθαρή έκδοση (επί του παρόντος στο τέλος του 2026). Ή, δεύτερον, να τερματιστεί η καθαρή έκδοση, όπως έχει προγραμματιστεί, αλλά να παραταθεί η προθεσμία για τις αιτήσεις πληρωμής κατά ένα ή δύο χρόνια ακόμη», δήλωσε.
Εξήγησε ότι η τελευταία επιλογή είναι σημαντικά ευκολότερη να συμφωνηθεί, καθώς δεν θα απαιτούσε τη συγκατάθεση των εθνικών κοινοβουλίων. Ωστόσο, εγείρονται ερωτήματα για τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση του χρέους της ΕΕ και μια τέτοια λύση θα ήταν πολύ πιθανό να αντιμετωπίσει αντιδράσεις από το γερμανικό συνταγματικό δικαστήριο, είπε.
Το γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο έκρινε τον Δεκέμβριο του 2022 ότι το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, και ιδίως ο δανεισμός της Επιτροπής, ήταν νόμιμος. Ωστόσο, έθεσε όρους, όπως να είναι χρονικά περιορισμένο και με ανώτατο όριο.
«Η Γερμανία πρέπει να ακολουθήσει σημαντικές και σοβαρές εσωτερικές διαδικασίες για να συμφωνήσει στην παράταση, όχι μόνο λόγω των όρων που έθεσε το γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο για τον δανεισμό της ΕΕ, αλλά θα πρέπει να είναι καλά αιτιολογημένη και να αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης πολιτικής συμφωνίας», σημείωσε ο ειδικός εμπειρογνώμονας της γερμανικής κυβέρνησης. Εκτίμησε επίσης ότι οι πολιτικές πιέσεις για την παράταση του Ταμείου Ανάκαμψης θα συνεχίσουν να συσσωρεύονται και θα αποτελέσουν ένα από τα κύρια σημεία διαπραγμάτευσης για την επόμενη θητεία της Επιτροπής που θα ξεκινήσει μετά τις ευρωεκλογές του Ιουνίου.
Σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας συμβούλων Forefront Advisers, οι πρωτοπόροι στην εφαρμογή του Ταμείου Ανάκαμψης είναι οι χώρες που «έχουν άμεση ανάγκη από την υλοποίηση όλων των έργων τους», όπως είναι η Ιταλία, η Ισπανία, η Ελλάδα και η Γαλλία. Αντίθετα, ο εμπειρογνώμονας σημείωσε ότι οι λεγόμενες «λιτές» χώρες, όπως η Ολλανδία, υστερούν, καθώς το Σχέδιο Ανάκαμψης αντιπροσωπεύει μόνο ένα μικρό ποσοστό του ΑΕΠ τους, γεγονός που πιθανώς εξηγεί γιατί δεν έχουν επείγουσα ανάγκη να δράσουν.
Πάντως η απόφαση για την παράταση των προθεσμιών του Ταμείου Ανασυγκρότησης χαιρετίστηκε από όλα τα κράτη-μέλη και απομένει να δούμε την εξειδίκευση των άρθρων της απόφασης της Κομισιόν.
