Σημαντικές καθυστερήσεις στην έναρξη της εφαρμογής του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027 σημειώνονται από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία μεταθέτει συνεχώς την έναρξη της νέας προγραμματικής περιόδου. Σύμφωνα με κυβερνητικά στελέχη, υπάρχει ανησυχία ότι η καθυστέρηση μπορεί να επιμηκυνθεί ακόμα και μέχρι το ερχόμενο Φθινόπωρο για τη χώρα μας, ενώ για κάποιες χώρες η καθυστέρηση μπορεί να είναι ακόμα μεγαλύτερη.
Σύμφωνα με το πιο αισιόδοξο σενάριο, τα επιμέρους τομεακά και περιφερειακά προγράμματα που έχει υποβάλει από την προηγούμενη χρονιά η χώρα μας θα πάρουν έγκριση μέσα στο Καλοκαίρι και αυτό θα συμβεί όχι για το σύνολο των προγραμμάτων αλλά για αυτά που ενδιαφέρουν την ελληνική πλευρά (Ανταγωνιστικότητα, Περιβάλλον και Μεταφορές).
Ο φόβος να χαθεί ολόκληρη η χρονιά εντείνεται ότι μόλις 5 κράτη μέλη (ανάμεσα τους και η Ελλάδα) έχουν υποβάλει το βασικό κείμενο στρατηγικής για το νέο Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης (ΣΕΣ) 2021-2027 και μόνον ένα κράτος-μέλος (Ελλάδα) τα τομεακά και περιφερειακά προγράμματα που το συνοδεύουν. Σε αυτή την περίπτωση η πρώτη χρονιά του νέου ΕΣΠΑ έχει “χαθεί” ενώ στο απαισιόδοξο σενάριο η έναρξη του προγράμματος δεν προβλέπεται πριν από το 2023.
Οι ευθύνες των κρατών-μελών
Αν και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει μερίδιο ευθύνης, αντίστοιχο μερίδιο έχουν και πολλά κράτη μέλη τα οποία ακόμα δεν έχουν υποβάλει το προγράμματα τους. Η κεντρική δυσλειτουργία όμως εντοπίζεται στις Βρυξέλλες οι οποίες σε μια περίοδο πολέμου, πανδημίας και ενεργειακής κρίσης δεν έχουν καταφέρει να ολοκληρώσουν τον σχεδιασμό τους. Το πρόβλημα εντοπίζεται κυρίως στην Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής (DG Regio) που διαχειρίζεται τα μεγάλα διαρθρωτικά ταμεία. Το Συμβούλιο της Ευρώπης και η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προέκριναν πριν δύο χρόνια τη διαχείριση του Ταμείου Ανάκαμψης (RRF) να την αναλάβει η Γενική Διεύθυνση Οικονομικών και Χρηματοδοτικών Υποθέσεων (DG Ecfin) και όχι η DG Regio. Η απόφαση αυτή παραξενεύει, καθώς η DG Ecfin δεν είχε διαχειριστεί ποτέ στο παρελθόν αναπτυξιακά ταμεία και τον ρόλο αυτό διαδραμάτιζε σχεδόν αποκλειστικά η DG Regio.
Καλά ενημερωμένες πηγές αναφέρουν ότι οι δύο αναπτυξιακές παρεμβάσεις ΣΕΣ και RRF έχουν σχεδόν κοινή χρονική αφετηρία, αλλά το RRF ήδη έχει εκταμιεύσει περίπου 50 δισ. ευρώ (προκαταβολές) και τώρα ετοιμάζεται για άλλα τόσα μέσω της καταβολών της α’ δόσης. Η Ελλάδα ήδη έχει λάβει 3,9 δισ. ευρώ από το RRF και σύντομα, μέσα στον Απρίλιο, θα λάβει άλλα 3,6 δισ. ευρώ. Με τα ποσά αυτά η προκαταβολή αντιστοιχεί στο 13% του συνολικού προγράμματος ύψους 30,5 δισ. ευρώ και αν σ’ αυτό προστεθεί και α’ δόση φτάνουμε στο 25%.
Στο ΕΣΠΑ, οι προκαταβολές που θα δοθούν αμέσως μετά την έγκριση των προγραμμάτων είναι μηδαμινές. Μόλις το 0,5% του προγράμματος θα αποδοθεί στο κράτος-μέλος, αντί 4% που ήταν το 2014. Μάλιστα τότε στην Ελλάδα δόθηκε κατ’ εξαίρεση ως προκαταβολή το 8% (περίπου 1,5 δισ. ευρώ), λόγω της ύφεσης που μάστιζε την ελληνική οικονομία. Τώρα η προκαταβολή που θα μας δοθεί μόλις που θα ξεπερνά τα 100 εκατ. ευρώ.
