Του ΘΑΝΑΣΗ K. ΤΣΑΚΑΛΙΔΗ
Η μαζική μετανάστευση των Ελλήνων στα νεώτερα χρόνια έχει τρία στάδια. Στο πρώτο ήμισυ του 20ου αιώνα ξενιτεύτηκαν σε Αμερική, Καναδά και Αυστραλία για βιοποριστικούς κυρίως λόγους, μετά το 1960 ξενιτεύτηκαν σα βιομηχανικοί εργάτες στην Ευρώπη (κυρίως στη Γερμανία) και τα τελευταία δέκα χρόνια σαν εξειδικευμένοι εργαζόμενοι ή περίοπτοι επιστήμονες. Το τελευταίο φαινόμενο καλείται brain drain (διαρροή εγκεφάλων) και το αντίθετο αυτού, δηλαδή το brain gain (επιστροφή εγκεφάλων), το καλούμε απλοποιημένα Rebrain ή Regain.
Σύμφωνα με στοιχεία ερευνών, 450.000 Έλληνες νέοι επιστήμονες και εργαζόμενοι εγκατέλειψαν την Ελλάδα αναζητώντας μια καλύτερη επαγγελματικά τύχη στο εξωτερικό στο διάστημα 2007- -2016, με το 50% των εξερχομένων να βρίσκονται στην πιο παραγωγική ηλικία, 25/39 χρονών.
Δυστυχώς, αυτή η κατάσταση για την Ελλάδα είναι απογοητευτική, γιατί αφενός την υπεραξία των σπουδών τους την εισπράττουν τα ξένα κράτη χωρίς να έχουν ξοδέψει κάποιο ποσό για την εκπαίδευσή τους και αφετέρου οι νέοι και παραγωγικοί μας άνθρωποι θα κάνουν οικογένειες στο εξωτερικό και έτσι δημιουργείται ένα μεγάλο δημογραφικό πρόβλημα. Η Ελλάδα τεχνολογικά υποβαθμίζεται και το ποσοστό των Ελλήνων της τρίτης ηλικίας αυξάνει δραματικά σε σχέση με το ποσοστό του παραγωγικού ιστού της χώρας.
Το πρόβλημα είναι τεράστιο και πρέπει να αντιμετωπισθεί άμεσα με μαζική εισροή εξειδικευμένων επιστημόνων εφόσον τους προσφέρονται εγγυημένα μονοπάτια καριέρας (career paths) στο γνωστικό τους αντικείμενο και μπορούν να συνεχίσουν σε ένα ομοειδές έργο με αυτό που είχαν στο εξωτερικό.
Θα πρέπει πρώτα να ορισθούν Rebrain-θέσεις με συγκεκριμένες αμοιβές, συγκεκριμένη διάρκεια και επιδότηση και διακριτούς όρους. Αυτές οι θέσεις θα δοθούν σε κατάλληλους φορείς του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα, οι οποίοι θα πρέπει να αποδείξουν ότι έχουν συγκεκριμένα σχέδια κατάκτησης της γνώσης και της τεχνολογικής αγοράς και να τεκμηριώσουν ότι αυτές οι θέσεις δημιουργούν μονοπάτια καριέρας, είτε στη διδασκαλία, είτε στην έρευνα, είτε στην παραγωγή πρωτογενών προϊόντων για την παγκόσμια τεχνολογική αγορά.
Θα πρέπει μετά να ορισθεί ένα ποσό για αυτό το σκοπό στον προϋπολογισμό του κράτους με αυξητική τάση κάθε χρόνο μέχρι να σταθεροποιηθεί σταθερά στο 0,5% του ετήσιου προϋπολογισμού. Η επιδότηση στο μισθό να είναι 100% για όσα χρόνια είχε ο αιτών σε συνεχόμενη εργασία τα τελευταία χρόνια με ανώτατο όριο τα πέντε χρόνια. Οι θέσεις υποδοχής να είναι σε Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, σε Ερευνητικά Ιδρύματα και σε θεσμοθετημένους Τομείς Έρευνας και Ανάπτυξης (R&D) των Εταιρειών.
Η αρχή μπορεί να γίνει από το 2021 (με εγγραφή στον προϋπολογισμό). Θα πρέπει τον πρώτο χρόνο να ιδρυθούν 2.000 τέτοιες θέσεις συνολικού κόστους 72.000.000 ευρώ. Αυτό το ποσό αυξανόμενο σταδιακά στην πενταετία φτάνει τα 360.000.000 ευρώ και σταθεροποιείται εκεί έχοντας ως στόχο την προσέλκυση 2.000 επιστημόνων κάθε χρόνο.
Η παραπάνω προσπάθεια είναι αφενός μία γενναία οικονομική βοήθεια για όσους σκέπτονται να επιστρέψουν με στόχο να κτίσουν τα μονοπάτια καριέρας τους και αφετέρου μπολιάζουν τους αντίστοιχους φορείς με εξειδικευμένο προσωπικό από κράτη που ούτως ή άλλως χρόνια τώρα προκαθορίζουν τις τεχνολογικές εξελίξεις τόσο στην έρευνα (βασική, εφαρμοσμένη ή βιομηχανική) όσο και στην τεχνολογική αγορά.
Εάν πετύχει αυτή η προσπάθεια, τότε 10.000 επιστήμονες θα επιστρέψουν στην πατρίδα μας στην επόμενη πενταετία. Η υπεραξία της γνώσης τους θα δημιουργήσει νέες ιδέες και ανταγωνιστικά προϊόντα ενισχύοντας έτσι την ανάπτυξη και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και το κλίμα ευφορίας που θα δημιουργηθεί θα αναχαιτίσει την οποιαδήποτε φυγή άλλων νέων.
Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στους φορείς της ψηφιακής τεχνολογίας (Πληροφορική και Τηλεπικοινωνίες).
Μέσα σε αυτήν την πενταετία η Πολιτεία οφείλει να ανοδομήσει όλους τους τεχνολογικούς φορείς της ψηφιακής τεχνολογίας, δημόσιους και ιδιωτικούς, και να τους συντονίσει σε ένα κοινό προσανατολισμό για την παραγωγή καινοτόμων προϊόντων στη συνεχώς μεταβαλλόμενη παγκόσμια ανταγωνιστική τεχνολογική αγορά.
Ο Θανάσης Τσακαλίδης είναι Ομότιμος Καθηγητής του Τμήματος Μηχανικών Η/Υ και Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Πατρών.
